Καθημερινά ενημερωνόμαστε για τις νέες εξελίξεις στο Κυπριακό στις διάφορες του πτυχές. Ακούμε για το περιουσιακό, κατά πόσο θα έχει τον πρώτο λόγο ο σφετεριστής/«χρήστης» ή ο ιδιοκτήτης, αν θα δικαιούται αποζημίωση ή επανεγκατάσταση. Ακούμε για την διακυβέρνηση, αν θα είναι εκ περιτροπής προεδρία ή όχι και αν θα είναι δύο η τρεις οι Τ/κ υπουργοί στο Υπουργικό Συμβούλιο. Όλα αυτά είναι απαράδεκτα και μόνο που συζητούνται, εντούτοις δεν ήταν αυτά τα κύρια προβλήματα του σχεδίου Αννάν. Στην πραγματικότητα ο κυπριακός ελληνισμός απέρριψε το σχέδιο Αννάν για πολύ πιο βασικούς λόγους. Το απορρίψαμε γιατί 19 χρόνια μετά τη λύση δεν θα υπήρχε έλεγχος των εποίκων στο νησί, γιατί δεν υπήρχε τελική ημερομηνία αποχώρησης του κατοχικού στρατού, γιατί έθετε σε ισχύ τις αποφάσεις που πάρθηκαν από τα παράνομα δικαστήρια του ψευδοκράτους, γιατί μας επέβαλλε να ξεχάσουμε ένα μέρος της ιστορίας μας (1963-1974), γιατί η οριστική αποζημίωση των προσφύγων θα γινόταν μετά από 25 χρόνια. Κυρίως, οι διατάξεις του σχεδίου αφορούσαν είτε το κοντινό είτε το μακροπρόθεσμο μέλλον με την ελπίδα ότι τα “θα” εφαρμοστούν. Για να δούμε όμως κατά πόσο θα εφαρμοστούν στο μέλλον πρέπει πρώτα να κοιτάξουμε το παρελθόν.
Ας πάρουμε για παράδειγμα την Ίμβρο και την Τένεδο. Σύμφωνα με την συνθήκη της Λωζάνης (1923) παραχωρείτο στους κατοίκους αυτών των νησιών εκτενής αυτονομία ως μέρος του τουρκικού κράτους. Μάλιστα η συνθήκη προέβλεπε πως κανένας νομός του τουρκικού κράτους δεν μπορούσε να υπερισχύσει της ίδιας της συνθήκης. Εντούτοις, η αυτονομία της ελληνικής μειονότητας των δυο νησιών άλλαξε μόλις το 1926 με την εφαρμογή του νέου αστικού κώδικα που καταργούσε όλα τα δικαιώματα των μειονοτήτων μαζί και αυτών της Ίμβρου και της Τενέδου, κατά παράβαση της συνθήκης. Έτσι σιγά σιγά απαγορεύτηκε η διδασκαλία της ελληνικής γλωσσάς, η καλλιέργεια των χωραφιών, η ύπαρξη τοπικής αστυνομίας κ. α. Αποκορύφωμα δε αυτής της συστηματικής προσπάθειας εκτοπισμού του ελληνικού στοιχείου αυτών των δυο νησιών είναι η εγκατάσταση ανοιχτής φυλακής στην Ίμβρο, δίνοντας την ευκαιρία στους βαρυποινίτες να γυρίζουν ελεύθεροι σε όλο το νησί. Επιπρόσθετα δημιουργήθηκε και ένα στρατόπεδο στην περιοχή με το ελεύθερο στους στρατιώτες να καταστρέφουν αγροικίες και ξωκλήσια. Τότε δεν άργησαν να εμφανιστούν βιασμοί, βιαιοπραγίες και δολοφονίες. Το αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής είναι σήμερα να υπάρχουν μόνο 254 Έλληνες στην Ίμβρο από 8912 και 20-25 στην Τένεδο από 2500 που ήταν όταν υπογράφτηκε η συνθήκη της Λωζάνης.
Αν νομίζουμε ότι αυτά είναι στο μακρινό παρελθόν τότε υπάρχει και η συμφωνία της 3ης Βιέννης (2 Αυγούστου 1975) που διασφάλιζε το δικαίωμα των εγκλωβισμένων στις κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου να είναι ελεύθεροι και να έχουν μια ομαλή ζωή. Η συμφωνία αυτή μάλιστα έκανε αναφορά σε διευκολύνσεις στη θρησκεία, την εκπαίδευση και την ιατρική περίθαλψη των εγκλωβισμένων. Όπως πάντα η Κυπριακή Δημοκρατία τήρησε τις δεσμεύσεις που προνοούσε η συμφωνία, διατηρώντας μέχρι και τα τ/κ ονόματα δρόμων (βλέπε Πιάλε Πάσα) αλλά η Τουρκία δεν έπραξε το ίδιο. Η Τουρκία πάντα τηρεί μόνο τις δεσμεύσεις που συμφέρουν στην ίδια και απλά τις άλλες τις αγνοεί. Έτσι στην βόρεια Κύπρο δεν άφησαν γιατρούς να πάνε για την περίθαλψη των εγκλωβισμένων, άλλα ούτε και δάσκαλους για την διευκόλυνση της εκπαίδευσης των παιδιών. Ακόμα άρχισαν χωρίς αιτία βιαιοπραγίες σε βάρος των εγκλωβισμένων, αρπάγες περιουσιών αναγκάζοντας ουσιαστικά τους εγκλωβισμένους να εγκαταλείψουν τα σπίτια και τη γη τους.
Τα τρία αυτά νησιά έχουν ένα κοινό στοιχειό. Βρίσκονται σε στρατηγικής σημασίας σημεία για την Τουρκία. Η Ίμβρος και η Τένεδος βρίσκονται στην είσοδο των στενών του Ελλησπόντου, σημείο στρατηγικής σημασίας για τον έλεγχο της εισόδου στην μαύρη θάλασσα. Η Κύπρος βρίσκεται σε άλλη μια στρατηγικής σημασίας θέση για την Τουρκία. Βρίσκεται στο μαλακό της υπογάστριο. Αυτό άλλωστε το περιγράφει και στο βιβλίο του ο Αχμέτ Νταβούτογλου πηγαίνοντας μάλιστα ένα βήμα παραπέρα λέγοντας πως ακόμα και αν δεν υπήρχε ένας Τ/κ στην Κύπρο η Τουρκία όφειλε να διατηρεί ένα κυπριακό ζήτημα ανοιχτό. Στα βιβλία αναλυτών όπως ο Hans Morgenthau και ο Kenneth Waltz θέτονται μερικές προϋποθέσεις για την ειρηνική επίλυση διαφορών, την αποτροπή απειλών και εδραίωσης της σταθερότητας. Η κύρια προϋπόθεση εφαρμογής συνθηκών και διακρατικών συμφωνιών αλλά και ύπαρξης ισόρροπων διαπραγματεύσεων είναι το ισοζύγιο ισχύος. Δεδομένου του διακηρυγμένου τουρκικού στόχου διχοτόμησης διά ομοσπονδίας, η ομοσπονδιακή λύση του κυπριακού αποτελεί ένα βήμα για την Τουρκία, όχι προς την εγκαθίδρυση της ειρήνης και της αγάπης στο νησί (η ιστορία της Τουρκίας έχει αποδείξει ότι το τελευταίο που την απασχολεί είναι η ειρήνη και η δικαιοσύνη) αλλά προς τη μελλοντική πλήρη τουρκοποίηση του νησιού. Ακόμα και αν υποθέσουμε πως η ΔΔΟ αποτελεί σωστή λύση, η παρούσα ανισορροπία ισχύος μεταξύ Τουρκίας- Κυπριακής Δημοκρατίας σε συνδυασμό με τα διδάγματα της ιστορίας και τους πάγιους τουρκικούς στόχους, καθιστά την εφαρμογή της εν λόγω λύσης εκ μέρους της Τουρκίας ευσεβή πόθο.
Στην Κύπρο επικρατεί μια νοοτροπία που λέει ότι δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα και στο μεταξύ πραγματικά δεν κάνουμε τίποτα. Στο τέλος της ημέρας δεν γίνεται τίποτα και απλά επιβεβαιωνόμαστε. Αν δεν αλλάξει η λογική της αποδοχής των τετελεσμένων της εισβολής τότε δεν θα είναι μόνο ευθύνη της Τουρκίας το ό,τι πάθουμε αλλά και δική μας. Αν δεν δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις έτσι ώστε η Τουρκία να είναι αναγκασμένη, μέσω της δικής μας ισχύος, να εφαρμόσει την όποια συμφωνία, τότε θα συνεχίσουμε να προχωρούμε στο άγνωστο στρουθοκαμηλίζοντας μέσα στην θαλπωρή των ψευδαισθήσεων. Κάθε κράτος πορεύεται με αυτό που ονομάζεται “raison d’État” δηλαδή το εθνικό συμφέρον και εμείς πρέπει τουλάχιστο να προσπαθήσουμε να αποτρέψουμε αυτή τη κατάσταση αν θέλουμε να αποφύγουμε το παράδειγμα της Ίμβρου. Ο λαός κατά βάθος ξέρει την αλήθεια. Η αλήθεια είναι το αντίθετο της λήθης που με τόση προσπάθεια μάχονται να μας επιβάλουν. Αυτό που δεν γνωρίζουν όμως είναι πως ο λαός επέλεξε να μην ξεχνά και όχι απλά να θυμάται. Καταλήγοντας αντιλαμβανόμαστε ότι η Τουρκία δεν έχει απλά παρελθόν, έχει ποινικό μητρώο. Το παρελθόν της Τουρκίας είναι ανάξιο εμπιστοσύνης και ρατσιστικές “λύσεις” που να διαχωρίζουν το νησί σε δυο ζώνες διαγράφοντας την ιστορία του, λύσεις που δεν θα εγγυούνται την επιβίωση του Ελληνισμού στο νησί και την εφαρμογή τους από την Τουρκία, απλά δεν θα γίνουν ΠΟΤΕ αποδεκτές από τον κυπριακό Ελληνισμό.
Αριστείδης Ζήνωνος
Γραμματέας Αποδήμων και Διεθνών Σχέσεων
