Σιλουανός Νικολάου
Αντιπρόσωπος Kent
13 Νοεμβρίου 2012
Πολλές φορές γίνεται λόγος για την γλώσσα που μιλούν οι Κύπριοι, διάφοροι προσπαθούν να εκμεταλλευτούν
αυτή την ιδιαιτερότητα που έχουμε ως Κύπριοι, όσον αφορά την κυπριακή μας διάλεκτο. Όπως και σε άλλες
ελληνικές περιοχές, στην Ρόδο για παράδειγμα ή στην Κρήτη, έτσι και στην Κύπρο, σε πιο έντονο βαθμό, οι
Έλληνες κάτοικοι της επικοινωνούν με την δική τους διάλεκτο. Έτσι στην καθημερινότητα μας, στις συζητήσεις
μας, σχεδόν σε όλους τους τόπους προτιμούμε να μιλάμε την δική μας διάλεκτο, την κυπριακή.
Όμως αλήθεια, θα πρέπει να τεθούν κάποια ερωτήματα για την διάλεκτο μας. Κάποια ερωτήματα που αν και
αυτονόητα για μας πρέπει να τεθούν. Γιατί, πολλοί λένε διάφορα για να εκμεταλλευτούν αυτή την ιδιαιτερότητα
των Ελλήνων της Νήσου μας και να προωθήσουν την Νεοκυπριακή συνείδηση που ανέκαθεν θέλουν.
Για να είμαι πιο συγκεκριμένος αναφέρομαι σε όλους αυτούς που ακούμε πολλές φορές: «Εμείς οι Κυπραίοι
μιλούμε διαφορετικά που τους Έλληνες, άρα ακόμα ένας λόγος που εν είμαστε Έλληνες». Βέβαια αυτό είναι ένα
επιχείρημα κατ’ ουσίαν άγονο καθώς το ίδιο ακριβώς μπορούμε να πούμε και για τους αρχαίους ημών προγόνους
οι οποίοι μιλούσαν πολύ διαφορετικά από τους σημερινούς Έλληνες αν και μιλούσαν Ελληνικά! Άρα σύμφωνα
πάντα με αυτή την λογική ή οι Αρχαίοι Έλληνες δεν μιλούσαν Ελληνικά ή δεν ήταν Έλληνες, ή οι σημερινοί
Έλληνες δεν μιλάνε ελληνικά ή δεν είναι Έλληνες!
Αδιαμφισβήτητα η κυπριακή διάλεκτος είναι κατ’ ουσίαν ελληνική διάλεκτος καθώς οι περισσότερες λέξεις,
εκφράσεις κ.ο.κ χρησιμοποιούνται από τον ευρύτερο ελληνισμό. Υπάρχουν όμως κάποιες ιδιαιτερότητες, κάποιες
λέξεις οι οποίες είναι «ξένες» προς την ελληνική γλώσσα που υιοθετήθηκαν από τους πρόγονους μας και
ενσωματώθηκαν στο καθημερινό μας λεξιλόγιο.
Αναφέρομαι στις λέξεις που οι Κύπριοι υιοθέτησαν από τους κατακτητές τους. Γνωρίζουμε περίπου τους
κατακτητές μας ποιοι ήσαν. Από κάθε ένα λαό έχουμε ενσωματώσει στην κυπριακή διάλεκτο και κάποιες
συγκεκριμένες λέξεις. Παρόλα ταύτα αυτές οι λέξεις δεν είναι ακριβώς όπως τις πήραμε από τους κατακτητές μας,
αλλά είναι ελληνικοποιημένες, έχουν δηλαδή προσαρμοστεί για τις δικές μας ανάγκες.
Θα παραθέσω κάποια παραδείγματα πιο κάτω για να γίνω ποιο κατανοητός. Κάποιοι κατακτητές βέβαια ήσαν οι
Τούρκοι από τους οποίους έχουμε, όντως, πάρει αρκετές λέξεις οι οποίες όπως προανέφερα έχουν
ελληνικοποιηθεί.
Κάποιες τούρκικες λέξεις είναι: «muhtar», «çakmak», «cezve». Αυτές οι τούρκικες λέξεις έχουν ελληνικοποιηθεί
κατά κάποιον τρόπο και έτσι έχουμε τις αντίστοιχες κυπριακές λέξεις: «μουχτάρης», «τσιακμάτζιν», «τζισβές».
Αυτές οι λέξεις παρόλο που έχουν τούρκικη ρίζα είναι ελληνικοποιημένες λέξεις! Ακόμα ένα παράδειγμα είναι οι
λέξεις παρκάρω (=σταθμεύω) ή τσεκάρω (=ελέγχω) από τις αγγλικές λέξεις. Να σημειώσουμε ότι αυτές οι λέξεις
χρησιμοποιούνται από τους ευρύτερους Έλληνες, παρόλο που εγώ προσωπικά θεωρώ την υιοθέτηση τους στην
θέση των αντίστοιχων ελληνικών λέξεων λάθος.
Τελειώνοντας με το κεφάλαιο των τούρκικων λέξεων διαπιστώνει κανείς την μη αλλοίωση της ελληνικής
φυσιογνωμίας της γλώσσας. Είναι σημαντικό, εντωμεταξύ, να παρατηρήσει κάποιος, την έντονη ύπαρξη των
αρχαίων ελληνικών λέξεων στην κυπριακή μας διάλεκτο. Είναι με θαυμασμό που κάποιος παρατηρεί πως οι
Κύπριοι χρησιμοποιούν στο καθημερινό τους λεξιλόγιο ελληνικές λέξεις οι οποίες όχι απλά δεν χρησιμοποιούν οι
Ελλαδίτες αδελφοί μας, αλλά είναι καθαρά αρχαιοελληνικές!
Κάποιες αρχαίες ελληνικές λέξεις που χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητα μας είναι οι εξής: «θωρώ (= βλέπω),
«στρούθος» (= σπουργίτης), «όρνηθα» (= κότα), «πέμπω (= στέλνω), λαλώ (= λέω), «ποζέγνω» (< αρχ.
ἀποζεύγνυμι), «δρόπης» (= ὑδρόφις), «καμμώ» – «κλείνω τα μάτια» (< αρχ. καμμύω). Αυτές όπως και πολλές
άλλες λέξεις είναι επί καθημερινής βάσεως στο λεξιλόγιο μας!
Πιο κάτω παραθέτω, επίσης, δύο αρχαίες εκφράσεις που βρίσκουμε σε αρχαία κείμενα με δύο από τις πιο πάνω,
κυπριακές πλέον, λέξεις: «πώς μας θωρείς ακίνητος, πού τρέχει ο λογισμός σου; » (Αριστοτέλης Βαλαωρίτης,
«Στον Πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄, «οὐχὶ πέντε στρουθία πωλοῦνται ἀσσαρίων» Απόστολος Λουκάς.Αν κάποιος μελετήσει με λεπτομέρεια την κυπριακή διάλεκτο θα αντιληφθεί περίτρανα ότι η αρχαία ελληνική είναι
έντονη στις λέξεις που χρησιμοποιούν οι Κύπριοι. Θα έλεγα, ότι η κυπριακή διάλεκτος είναι, μια επικράτηση, μια
πρακτική χρήση της Αρχαίας Ελληνικής μας γλώσσας. Αυτό δίνει προνόμια στην διάλεκτο μας και όχι ντροπή.
Δίνει χαρά σε μας τους Κυπρίους να έχουμε την δική μας διάλεκτο, που ούτε λίγο ούτε πολύ έχει αρχαίες
ελληνικές ρίζες τόσο στις λέξεις όσο και στην σύνταξη των προτάσεων.
Αντιγράφουμε για παράδειγμα από το Ετυμολογικό λεξικό της ομιλούμενης κυπριακής διαλέκτου του Κυριάκου
Χατζηιωάννου [Εκδόσεις Ταμασός Λιμιτεδ, Λευκωσία 2000] : «Η κυπριακή διάλεκτος με τη διατήρηση της
προσφοράς των διπλών συμφώνων και το τελικού «ν» στα ουδέτερα και στην αιτιατική των ονομάτων πλησιάζει
περισσότερο προς την αρχαίαν Ελληνική από οποιαδήποτε άλλη Νεοελληνική διάλεκτο. Αν προσθέσουμε και τις
πάρα πολλές αρχαιοελληνικές λέξεις, που διαφυλάττει στο γέρικο κορμό της, τότε θα διαπιστώσουμε την
Ελληνικότητα των ανθρώπων που την μιλούν».
Συνοψίζοντας, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότιμελετώντας κανείς την κυπριακή διάλεκτο, στο σύνολο της και
όχι μεμονωμένα, θα καταλάβει, όπως λέει και ο κος Χατζηιωάννου την Ελληνικότητα των ανθρώπων που την
μιλούν. Όντως κάποιος αν προσπαθήσει να εξάγει γρήγορα και βεβιασμένα συμπεράσματα για την κυπριακή
διάλεκτο προσπαθώντας να δείξει ότι είναι ξεχωριστή γλώσσα από την ελληνική όχι μόνο θα πέσει απλά έξω,
αλλά μπορεί και να αποδειχθεί λανθασμένος διαμέσου μιας επιστημονικήςμελέτης, η οποία θα του καταδείξει
εμπράκτως την κατ’ ουσίαν ελληνικήν ομολογία στην κυπριακή μας διάλεκτο.
Ας διαφυλάξουμε λοιπόν την κυπριακή μας διάλεκτο ως κόρη οφθαλμού γιατί αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες
πολιτιστικές μας κληρονομιές τόσο ως Κύπριοι όσο και ως πραγματικοί Έλληνες απόγονοι του Ομήρου, του
Κίμωνα, των παλικαριών των απελευθερωτικών μας αγώνων.
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο «Προπύργιο», 13/11/12
