Η Ελληνική ψυχή και η λεβεντιά, ήταν προτερήματα των πλείστων αμούστακων παλικαριών που αγωνίστηκαν στις τάξεις της Ε.Ο.Κ.Α κατά την διάρκεια του Εθνικοαπελευθερωτικού Αγώνα. Ένα από αυτά τα θρυλικά παλικάρια ήταν και ο «Σταυραετός του Πενταδακτύλου», ο Κυριάκος Μάτσης. Όμως ο Μάτσης, διέφερε από τους υπόλοιπους. Ήταν ιδεολόγος και οραματιστής της Λευτεριάς και της Ενώσεως με την Μάνα Ελλάδα. Ήταν αγωνιστής υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. ‘Ήταν άνθρωπος με πολιτική κατάρτιση, μελετώντας ιστορία και φιλοσοφία, σεβόμενος την φύση και γράφοντας ποιήματα. Είχε αξίες και ιδανικά που παραμένουν μέχρι σήμερα φάρος και οδηγός στον αγώνα μας.
Ο Κυριάκος Μάτσης γεννήθηκε στο χωριό Παλαιχώρι της επαρχίας Λευκωσίας. Γρήγορα άφησε την οικογένειά του για να φοιτήσει στο γυμνάσιο Αμμοχώστου, όπου και δημιουργήθηκαν οι δεσμοί της φιλίας του με τον μετέπειτα υπαρχηγό της ΕΟΚΑ, Γρηγόρη Αυξεντίου. Σπούδασε Γεωπονία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, όπου και κατόρθωσε να αναπτύξει, μάλιστα, πλούσια εθνική δράση. Σαν πρωταπόστολος κατά την διάρκεια των σπουδών του μεταλαμπάδευσε στους Ελλαδίτες αδελφούς μας τον πόθο των Κυπρίων για Λευτεριά και Ένωση. Ο Μάτσης είχε ξεκινήσει τον δικό του αγώνα για την Ελευθερία της Κύπρου πολύ πριν την 1η Απριλίου του 1955, πρωτοστατώντας σε φοιτητικές εκδηλώσεις, αρπάζοντας κάθε ευκαιρία και με τον φλογερό του πατριωτικό λόγο, διαφώτιζε και ξεσήκωνε τον λαό και τους φοιτητές της Θεσσαλονίκης για το δίκαιο των Ελλήνων της Κύπρου. Οι λόγοι του πολλές φορές κατέληγαν σε αυθόρμητα συλλαλητήρια και διαμαρτυρίες κατά του Αγγλικού Προξενείου. Παραταύτα, κατά την διάρκεια των σπουδών του υπήρξε ιδρυτής της ΕΦΕΚ Θεσσαλονίκης. Η σπίθα που έριξε ο Κυριάκος Μάτσης στον λαό της Θεσσαλονίκης ήταν αυτή που άναψε την φωτιά σε ολόκληρη την Ελλάδα, ξεσηκώνοντας τον Ελληνικό λαό υπέρ της Ελευθερίας και της Ελληνικότητας της Κύπρου.
Με τον ερχομό του στην Κύπρο, εγκαθίσταται στην Αμμόχωστο, όπου ζει και εργάζεται ως γεωπόνος μέχρι το ξέσπασμα του ένοπλου αγώνα της ΕΟΚΑ. Προτού ξεκινήσει ο Αγώνας, ο Μάτσης ανέπτυξε πλούσια κοινωνική, πολιτισμική και πολιτική δράση στην Αμμόχωστο, ιδρύοντας συνδικαλιστική οργάνωση υπερασπιζόμενος τα δίκαια των αγροτών, συμμετέχοντας σε εκδηλώσεις ποικίλων χαρακτήρων στην Πόλη του Ευαγόρα και εκφωνώντας φλογερές ομιλίες σε εκδηλώσεις του Σωματείου της «Ανόρθωσης Αμμοχώστου» όντας μέλος αυτού. Με το ξέσπασμα του αγώνα, ο Κυριάκος Μάτσης, έχοντας έντονη δράση στις, κατεχόμενες σήμερα, επαρχίες Αμμοχώστου και Κερύνειας, κατάφερε να μετατραπεί σε ζωντανό θρύλο για τον αγωνιζόμενο Ελληνισμό του νησιού. Κατέχοντας το ψευδώνυμο «Μιλτιάδης» στις αρχές του φθινοπώρου του 1955 διορίζεται και αναλαμβάνει ως παγκύπριος σύνδεσμος μεταξύ του Αρχηγού Διγενή και των τομέων της ΕΟΚΑ. Διετέλεσε τομεάρχης της επαρχίας Αμμοχώστου από το 1955, ενώ από το 1956 μέχρι το θάνατό του είχε υπό την κυριότητά του την επαρχία Κερύνειας.
Στις 9 Ιανουαρίου 1956, έπειτα από προδοσία, συλλαμβάνεται από τον κατακτητή και βασανίζεται φρικτά στα κρατητήρια της Ομορφίτας ούτως ώστε να προδώσει τα πολυάριθμα μυστικά της ΕΟΚΑ που γνώριζε. Το μεγαλείο της προσωπικότητάς του το κατάλαβαν μόλις τον συνέλαβαν οι κατακτητές, αφού πέραν κάθε συνήθους τακτικής των αγωνιστών της ΕΟΚΑ, μπαίνοντας στα κρατητήρια της Ομορφίτας, αφοπλιστικά και ρητά τους δήλωσε «Ανήκω στην ΕΟΚΑ. Πολεμώ για την Ελευθερία της πατρίδας μου. Είμαι σίγουρος ότι και εσείς, εάν αντιστρέφονταν οι θέσεις μας, θα επράττετε ακριβώς το ίδιο». Ήξεραν οι κατακτητές ποιον είχαν στα χέρια τους και πως αν μιλούσε ο Μάτσης, ίσως αυτό να σήμανε το τέλος της ΕΟΚΑ. Διά τον λόγο αυτό, τον επισκέφθηκε στα κρατητήρια της Ομορφίτας προσωπικά ο ίδιος ο στρατάρχης Σερ Τζον Χάρτινγκ. Κατά την διάρκεια της μεταξύ τους ομιλίας περί του Κυπριακού, ο ήρωας ανέδειξε το μεγαλείο του, αφού στην προσπάθειά του Χάρτινγκ να τον εξαγοράσει με το μυθικό για την εποχή ποσό του μισού εκατομμυρίου λιρών ώστε να προδώσει που βρίσκεται ο Αρχηγός Διγενής, ο Μάτσης νιώθοντας τρομερά προσβεβλημένος κτύπησε το χέρι του στο γραφείο, σηκώθηκε από την θέση του και απάντησε, με την ιστορική φράση από τον Ηρόδοτο που έδωσαν οι Έλληνες στους Πέρσες, λέγοντας στον Χάρτινγκ «Ού περί χρημάτων τον αγώνα ποιούμεθα, αλλά περί αρετής». Αμέσως έφυγε από τον χώρο συνάντησης και κατευθύνθηκε πίσω στο κελί του, δείχνοντας έτσι στον Χάρτινγκ την απαξίωση που του άξιζε. Απ’ ότι φαίνεται δεν είχε καταλάβει ποιον είχε απέναντί του.
Όπως και σήμερα, κάποιοι θα ακολουθούσαν μια διαφορετική οδό σε τέτοια περίπτωση, επιλέγοντας μια άλλη φράση από την ιστορία του Ηροδότου… πιο συγκεκριμένα, το απόσπασμα που αναφέρει: «πιο κερδοφόρος ο συμβιβασμός με τον Πέρση». Όμως, ο Κυριάκος Μάτσης και πολλοί άλλοι έβλεπαν μόνο μία οδό. Αναλογιζόμενοι την συναίσθηση του ιστορικού χρέους, δεν θα μπορούσε να είναι άλλη από την απάντηση του 480 π.Χ. στις Θερμοπύλες: «Η λαχτάρα της ελευθερίας, μας παρακινεί να αντιμετωπίσουμε τον εχθρό και να αμυνθούμε, με όση δύναμη κι αν έχουμε».
Μετά τα κρατητήρια της Ομορφίτας, ο Κυριάκος Μάτσης μεταφέρεται σε εκείνα της Κοκκινοτριμιθιάς. Κατά την παραμονή του σε αυτά ανέπτυξε Εθνική δράση, διαφωτίζοντας μέχρι και άγγλους στρατιώτες για την Ελληνικότητα της Κύπρου, εκ των οποίων κάποιοι μετέπειτα επαναστάτησαν κατά του στρατού τους. Επίσης, οργάνωσε σχολείο και εκκλησία εντός των κρατητηρίων, ενώ παράλληλα διαπραγματευόταν με στελέχη της αποικιοκρατικής δύναμης για λύση του Κυπριακού προβλήματος. Έπειτα από πολλά σχέδιά του, στις 13 Σεπτεμβρίου 1956 κατόρθωσε την απόδρασή του και επικηρυγμένος με το ποσό των 5.000 λιρών, ανέλαβε εκ νέου τομεάρχης της επαρχίας Κερύνειας.
Την 19η Νοεμβρίου 1958, περικυκλώνεται στο κρησφύγετό του στο Δίκωμο από τους Βρετανούς. Επιλέγει να βροντοφωνάξει «Αν θα βγω, θα βγω πυροβολώντας» αντί να παραδοθεί. Οι Άγγλοι τότε τον ανατινάζουν ρίχνοντας του χειροβομβίδες μέσα στο κρησφύγετο. Μπορούσε πράγματι να βγει πυροβολώντας μέσα από μία τρύπα στο πάτωμα; Βεβαίως και όχι. Είχε χρέος να θυσιαστεί ως Έλληνας. Γνώριζε πως έπρεπε να αντηχήσει ξανά το «Μολών Λαβέ», όπως και στον Μαχαιρά, για να θυμίσει στους Έλληνες της Κύπρου πως η Ελευθερία χρειάζεται αυτοθυσία. Με τον τρόπο αυτό, κατ’ επιλογήν του, γνωρίζοντας από τα δικά του γραπτά ότι «Θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία», πότισε με το αίμα του το δέντρο της λευτεριάς για να ανθίσει. Γράφτηκε με χρυσά γράμματα στο πάνθεο των ηρώων του έπους της ΕΟΚΑ, μεταλαμπαδεύοντας στους συναγωνιστές του, και στον υπόλοιπο κυπριακό ελληνισμό μέχρι και σήμερα, το πάθος του για αγώνα και λευτεριά.
«Μη ξεχνάτε πως από τη γενιά αυτή θα ξεπηδήσουν οι νέοι Λεωνίδες και οι νέοι Θεμιστοκλήδες, οι νέες Σουλιώτισσες και οι νέες Σπαρτιάτισσες. Μη ξεχνάτε ποτές πως είμαστε Έλληνες. Και σαν Έλληνες ας σταθούμε στο ύψος της ιστορίας μας περήφανοι κι αξιοπρεπείς. Να μη ξεχνάτε ποτές πως εμείς, οι σκλαβωμένοι Κύπριοι Έλληνες πρέπει ν’ ατενίζουμε την Ελλάδα κράζοντάς της πάντα το “άνοιξε μάνα μας γλυκειά, την άφθαρτη αγκαλιά σου κι αγκάλιασέ μας τα φτωχά, τα μαύρα τα παιδιά σου”. Αυτά είναι τα λόγια, που αιώνια θα βροντοφωνάζουμε, έως ότου δούμε την ιστορική μας νήσο στης μάνας μας την αγκαλιά. Κι ύστερα όλοι μας ας εργαζόμαστε για την μεγάλη εκείνη μέρα, κατά την οποία ο ζωογόνος της ελευθερίας άνεμος θα φωτίσει όλους τους σκλάβους λαούς της γης.
Κυριάκος Μάτσης
Ελληνόπουλα, ας κλείσουμε βαθιά στη ψυχή μας τα αθάνατα αυτά ιδανικά. Έχουμε χρέος ιερό να το κάνουμε αυτό. Εμπρός, λοιπόν, ακρίτες των εθνικών μας επάλξεων. Ας της δώσουμε το κάθε τι. Και τη ζωή μας ακόμα. Γιατί αν πραγματικά μια φορά κανείς πεθαίνει, το να πεθαίνει κανείς για την Ελλάδα, θεία είν’ η δάφνη…»
Ως ΜΕΤΩΠΟ ΚΦΗΒ τιμούμε τη μνήμη του ήρωα Κυριάκου Μάτση που με τη θυσία του έγραψε μια από της πιο λαμπρές σελίδες της σύγχρονης ιστορίας του πολύπαθου νησιού μας. Με τα λόγια του: «Δεν παραδίδομαι και, αν θα βγω, θα βγω πυροβολώντας», έδειξε το δρόμο σε όλους εμάς τους νέους τι πάει να πει ακαταμάχητη αγωνιστικότητα. Οι πράξεις του Κυριάκου Μάτση διδάσκουν τις νέες γενιές Κύπρου πώς να πολεμούν για τα ιδεώδη που πιστεύουν. Ας γίνει λοιπόν η ηρωική αυτή μορφή φάρος για τη νεολαία του αύριο. ΑΘΑΝΑΤΟΣ!
Γραφείο Τύπου
ΜΕΤΩΠΟ Κυπρίων Φοιτητών Ηνωμένου Βασιλείου
