«Το μόνο που λυπούμαι, είναι που δεν θα προλάβω να δω την Κύπρο μας ελεύθερη.»
– Ανδρέας Δημητρίου
Σαν σήμερα, 10 Μαΐου 1956, περνούν στο Πάνθεον των Ηρώων, οι αγωνιστές της Ένωσης, Ανδρέας Δημητρίου και Μιχαλάκης Καραολής.
Το Φθινόπωρο του 1955 έγιναν οι πρώτοι αγωνιστές της ΕΟΚΑ που καταδικάστηκαν σε θάνατο δια απαγχονισμού. Όμως, η Ιμπεριαλιστική Βρετανική Αυτοκρατορία δείχνοντας το πραγματικό της πρόσωπο, αντί να τρομάξει τον Κυπριακό Ελληνισμό, φούντωσε την φλόγα της ΕΝΩΣΗΣ. Φυσικά, μετά από αυτούς ακολούθησαν τον δρόμο της αγχόνης και άλλοι αγωνιστές, έχοντας όμως, με την ίδια λεβεντιά και πίστη, το ηθικό τους ακμαιότατο, δια τρόπον που μόνο οι Έλληνες μπορούν να αντιληφθούν πως και γιατί.
Ο Ανδρέας Δημητρίου γεννήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 1934 στον Άγιο Μάμα Λεμεσού. Φοίτησε στο Νυχτερινό Γυμνάσιο Αμμοχώστου και δούλεψε σε κατάστημα κυνηγετικών ειδών. Εντάχθηκε στον Αγώνα και έγινε αμέσως γνωστός για την δράση του, αφού πρωτοστάτησε (λόγω εργασίας) στη αρπαγή οπλισμού από τις στρατιωτικές αποθήκες Αμμοχώστου. Κίνηση καταλυτική για τον Αγώνα, αφού οι πλείστοι αγωνιστές είχαν πρόσβαση μόνο σε κυνηγετικό οπλισμό, καθιστώντας την μάχη ακόμη πιο άνιση.
Στις 22 Νοεμβρίου 1955, συνελήφθη από τους Εγγλέζους με την κατηγορία απόπειρας δολοφονίας κατά του Sidney Taylor, πράκτορα της “Intelligence Service”. Στις 28 Νοεμβρίου καταδικάστηκε σε θάνατο δια απαγχονισμού.
Ο Μιχαλάκης Καραολής γεννήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 1933 στο Παλαιχώρι της Πιτσιλιάς. Φοίτησε στην Αγγλική Σχολή Λευκωσίας και λόγω των εξαιρετικών του ακαδημαϊκών επιδόσεων προωθήθηκε και διορίστηκε στο Δημόσιο. Πέραν αυτού, υπήρξε και πρωταθλητής στίβου με το σωματείο ΑΠΟΕΛ. Λόγω της εξυπνάδας του και των σωματικών του ικανοτήτων, σε συνδυασμό με την κυβερνητική του θέση, ο Καραολής ήταν από τους πρώτους που προσεγγίστηκε και μυήθηκε στον Αγώνα. Υπήρξε μέλος του Τμήματος Πληροφοριών της ΕΟΚΑ, καθώς επίσης μετέφερε και απέκρυπτε οπλισμό. Αργότερα έγινε μέλος της ομάδας του Πολύκαρπου Γιωρκάτζη, ενώ αναλάμβανε βομβιστικές επιθέσεις κατά του εχθρού.
Στις 28 Αυγούστου 1955, ως μέλος του εκτελεστικού Λευκωσίας, ο Μιχάλης Καραολής μαζί με τον συναγωνιστή του Ανδρέα Παναγιώτου εκτέλεσαν τον προδότη αστυνομικό – συνεργάτη τον Άγγλων, Ηρόδοτο Πουλλή, ενώ παρακολουθούσε ανοικτή συγκέντρωση της αριστεράς στη Λευκωσία. Με το που έπεσαν οι πυροβολισμοί, οι αγωνιστές προσπάθησαν να διαφύγουν. Ο Παναγιώτου ξέφυγε ενώ ο Καραολής ποδηλατώντας, εκδιώχθηκε από τους παρευρισκόμενους που νόμισαν ότι η επίθεση απευθυνόταν στην διαδήλωση. Εν τέλει ανακόπηκε από διαδηλωτή, κάτι που τον ανάγκασε να αφήσει το ποδήλατό του για να ξεφύγει. Αργότερα ταυτοποιήθηκε από τους Αριθμούς Εγγραφής του ποδηλάτου. Συνελήφθη σε ενέδρα στο χωριό Τζιάος, ενώ προσπαθούσε να ενταχθεί στην ομάδα του Αυξεντίου για να συνεχίσει την δράση του στο αντάρτικο.
Στις 28 Οκτωβρίου μετά από μια δίκη-παρωδία, εκ των πολλών που διεξήχθησαν την τότε εποχή, καταδικάστηκε σε θάνατο δια απαγχονισμού. Ήταν ο πρώτος στα χρονικά αγωνιστής της ΕΟΚΑ που καταδικάστηκε σε θάνατο (δια απαγχονισμού), παρόλο που η νεκροψία έδειξε ότι η σφαίρα που σκότωσε τον Πουλλή δεν ήταν από το δικό του όπλο. Οι λόγοι της εσχάτης των ποινών που επικαλέστηκε το Δικαστήριο δεν δικαιολογούσαν τέτοια ποινή, αλλά είναι πασιφανές πως καταλυτικό ρόλο έπαιξε η επιθυμία των κατακτητών να παραδειγματίσουν για να αποφύγουν παρόμοιες πράξεις, καθώς επίσης η κυβερνητική θέση που κατείχε και η άρνηση του να καταδώσει τους συναγωνιστές του και να προδώσει τον Αγώνα. Στη δίκη, δημόσιος κατήγορος ήταν ο Ραούφ Ντεκτάς, μετέπειτα «ηγέτης των Τ/Κ» και ιδρυτής του παράνομου ψευδοκράτους, ο οποίος μάλιστα κέρδισε ως δια μαγείας μια υπόθεση που ακόμη και με τις ψευδομαρτυρίες που παρουσιάστηκαν δεν θα μπορούσε, ως βάσει των Νόμων, να έχει αυτή την έκβαση.
Οι ήρωες οδηγήθηκαν περήφανοι στις 10 Μαΐου του 1956 στην αγχόνη εν μέσω του απόηχου των διαδηλώσεων της προηγούμενης ημέρας στην Αθήνα, με αίτημα την Ένωση, όπου έχασαν την ζωή τους 4 άνθρωποι από τις συγκρούσεις των διαδηλωτών με την Αστυνομία. Ο Χάρντινγκ, χρησιμοποίησε τον απαγχονισμό των ηρώων ως μήνυμα εκ μέρους της Βρετανίας, πως για να διατηρήσει την κυριαρχία της στην Κύπρο θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα, θεμιτά και αθέμιτα.
Γραφείο Τύπου
ΜΕΤΩΠΟ Κυπρίων Φοιτητών Ηνωμένου Βασιλείου
