You are currently viewing Αφιέρωμα για την Κυπριακή Οικονομία

Αγαπητοί φίλοι,

Τη 18η Νοεμβρίου 2012, το ΜΕΤΩΠΟ Κυπρίων Φοιτητών Ηνωμένου Βασιλείου έδωσε στη δημοσιότητα το  Πλαίσιο Αρχών και Προτάσεών του για την Κυπριακή Οικονομία, αφού όπως είχαμε αναφέρει στη σχετική ανακοίνωση, το σοβαρότατο πρόβλημα που ταλανίζει την οικονομία του κράτους δεν θα μπορούσε να μας αφήσει αδιάφορους ιδίως όταν είναι ευρέως αποδεκτό πως μία ανίσχυρη οικονομία δύναται να επηρεάσει αρνητικά τις εξελίξεις στο Εθνικό ζήτημα.

Στα πλαίσια των διεργασιών μας για διαμόρφωση του πλασίου αυτού είχαμε λάβει τον περασμένο Σεπτέμβριο αποκλειστικές συνεντεύξεις από άτομα κύρους που δραστηριοποιούνται στον οικονομικό τομέα τόσο σε επαγγελματικό όσο και σε ακαδημαϊκό επίπεδο. Οι συνεντεύξεις αυτές μας βοήθησαν να διευρύνουμε τις γνώσεις μας στο εν λόγω πεδίο και μας επέτρεψαν να διαμορφώσουμε μία βάση για τη εκτεταμένη συζήτηση που ακολούθησε εντός του Κινήματος, καθώς και να χαράξουμε κατευθυντήριες γραμμές σε σχέση με την οικονομική μας πολιτική.

Οι θέσεις που εκφράζονται στις συνεντεύξεις διαφέρουν σε αρκετά σημεία από τις θέσεις που εμείς υιοθετήσαμε ωστόσο θεωρήσαμε ορθό όπως τις δημοσιεύσουμε  αφού καταδεικνύουν το μέγεθος του προβλήματος που υπήρχε πριν ακόμη η Κυπριακή Δημοκρατία αρχίσει «διαπραγματεύσεις» με το κλιμάκιο της Τρόικας. Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζουν και οι θέσεις που διατυπώνονται σε σχέση με τις αιτίες της κρίσης αφού δεν περιορίζονται στις αλληλοκατηγορίες που ακούμε καθημερινώς από κυβέρνηση και αντιπολίτευση. Με αυτές τις σκέψεις λοιπόν αποφασίσαμε να εκδόσουμε το ένθετο για την Κυπριακή Οικονομία που συμπληρώνει το 12ο τεύχος του «Προπυργίου» και το οποίο δημοσιεύθηκε στις 13 Νοεμβρίου 2012.

Οφείλουμε επίσης να τονίσουμε ότι οι συνεντεύξεις λήφθηκαν το πρώτο δεκαπενθήμερο του περασμένου Σεπτεμβρίου επομένως κάποια δεδομένα τυχόν να έχουν διαφοροποιηθεί ή να μην ισχύουν σήμερα. Θεωρούμε όμως ότι τα συμπεράσματα που εξάγονται από αυτές είναι διαχρονικά και επιβάλλεται να κοινοποιηθούν έστω και σε αυτή τη χρονική περίοδο, μια ανάσα ουσιαστικά πριν από την ψήφιση των μνημονιακών νομοσχεδίων από τη Βουλή των Αντιπροσώπων.

Τέλος θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε για άλλη μια φορά τον κ. Στέλιο Πλατή καθώς και τον κ. Άρη Πετάση για το πολύτιμο χρόνο που μας αφιέρωσαν. Ευχαριστούμε επίσης όλους όσους εργάστηκαν για την αποπεράτωση του τιτάνιου έργου, για τα δεδομένου του Κινήματός μας, της διαμόρφωσης του Πλαισίου Αρχών και Προτάσεων καθώς και όσους εργάστηκαν για την παρούσα έκδοση. Ελπίζουμε η προσπάθεια μας να βρει θετική ανταπόκριση.

Με εκτίμηση,

Αυγερινός Χαρτσιώτης

Αντιπρόεδρος ΜΕΤΩΠΟΥ Κυπρίων Φοιτητών Ηνωμένου Βασιλείου

____________________________________________________________________________________________

Συνέντευξη Άρη Πετάση (07/09/2012)

1. Καλωσορίζοντας σας θα θέλαμε να μας πείτε λίγα λόγια για τον «Θουκυδίδη», τη δεξαμενή σκέψης της οποίας ηγείστε. Έχετε καταλήξει ως οργανωμένο σύνολο σε κάποιας μορφής διάγνωση και σε κάποιες εισηγήσεις σχετικά με την Κυπριακή οικονομία;

Βεβαίως. Το κυριότερο πρόβλημα που εντοπίσαμε είναι ότι η Κύπρος δεν είναι ανταγωνιστική. Πρέπει να καταφέρουμε να αγγίξουμε αυτό το πρόβλημα, δηλαδή την αδυναμία μας να πουλήσουμε, να παρέχουμε υπηρεσίες σε τρίτους λόγω ακρίβειας.

2. Πέρα από αυτή την αιτία εντοπίζεται κάποιους άλλους βασικούς παράγοντες που μας οδήγησαν στη σημερινή κατάσταση;

Μα ακριβώς αυτό δεν είναι απλά η αιτία αλλά και η πηγή του κακού. Όταν είσαι μη παραγωγικός και μη ανταγωνιστικός δεν είναι κάτι που έγινε μέσα σε μία μέρα. Είναι συσσωρευμένες λανθασμένες ενέργειες, λάθη σε βάθος χρόνου που μετά από ένα σημείο καταβάλλουν την οικονομία.

3. Επομένως θεωρείτε ότι για τη συσσώρευση όλων αυτών των προβλημάτων ευθύνονται μόνο οι διαδοχικές κυβερνήσεις ή μήπως υπάρχουν ευθύνες και αλλού;

Σε ένα πρόβλημα τέτοιου μεγέθους δεν μπορείς να επιρρίψεις ευθύνες μόνο στον Α ή τον Β γιατί είναι ένας συνδυασμός αρκετών λαθών.Αν θα επέρριπτα ευθύνες σε κάποιον αυτός θα ήταν η διαπλοκή και η διαφθορά της πολιτικής ηγεσίας. Λανθασμένες νομοθεσίες, προβληματικές σχέσεις με συντεχνίες, η επιθετικότητα εναντίον οποιουδήποτε πέτυχε και συσσώρευσε κεφάλαιο αλλά κυρίως επαναλαμβάνω η διαπλοκή και η πελατειακή σχέση μεταξύ φτωχών σε επίπεδο πολιτικών και των συντεχνιών και άλλων εμπλεκομένων.

4. Κατά την άποψη σας ποίες είναι οι βασικότερες αδυναμίες της Κυπριακής οικονομίας;

Η βασικότερη αδυναμία είναι, όπως είπα και πριν η ανταγωνιστικότητα, η οποία συμπεριλαμβάνει πληθώρα άλλων παραγόντων. Η αγοραστική δύναμη των δημοσίων και των τραπεζιτικών υπαλλήλων, των οποίων οι σχέσεις με τα πολιτικά κόμματα παρουσίαζαν αυξημένο βαθμό διαπλοκής, αυξανόταν φτάνοντας στο σημείο οι εργαζόμενοι αυτοί να έχουν αυξήσεις υπερδιπλάσιες της παραγωγικότητας. Σημειώστε ότι όλο αυτό γινόταν όχι για ένα ή δύο χρόνια αλλά για πάνω από τρεις δεκαετίες φτάνοντας σήμερα στην κατάρρευση.  Μια άλλη αδυναμία είναι η έλλειψη μακρόπνοου σχεδιασμού («short-termism»), δηλαδή η λήψη αποφάσεων για το παρόν με στόχο την ταχεία αύξηση των εισοδημάτων, αγνοώντας το μακροπρόθεσμο μέλλον. Κανείς δεν ενδιαφερόταν για τις υψηλές τιμές και το ποσοστό της αξίας που κατέληγε ως φορολογία στα ταμεία του κράτους. Κανείς δεν ενδιαφερόταν λ.χ. για τα κακόγουστα ή κακής ποιότητας κτίρια. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν περιουσίες συνολικής αξίας πέρα των 20 διεσεκατομμυρίων ευρώ που δεν έχουν καν τίτλους ιδιοκτησίας. Επίσης εντοπίζω αδυναμία στη μη χρήση ή στην λανθασμένη χρήση της τεχνολογίας στην οικονομία μας. Αυτό εν μέρει δικαιολογείται από το μικρό μέγεθος της οικονομίας. Πάνω απ’όλα όμως θεωρώ ότι υπάρχει φτωχή ηγεσία σε όλους τους τομείς όπως πολιτική, τράπεζες, δημόσια υπηρεσία, επιχειρηματικός κόσμος, ευτυχώς όμως που υπάρχουν και κάποιες εξαιρέσεις.

5. Εντοπίζουμε ένα πρόβλημα και στο ζήτημα της φοροδιαφυγής. Το σύστημα φορολόγησης αδυνατεί να προσφέρει λύσεις. Γιατί ακόμα και σήμερα πολλές ομάδες πληθυσμού δεν υποχρεούνται να υποβάλουν φορολογική δήλωση;

Η φοροδιαφυγή είναι μια πιπίλα που χρησιμοποιούν όσοι διασπάθησαν τα χρήματα του λαού. Είναι μεν ένα πρόβλημα αλλά η πάταξή της δεν θα λύσει κανένα από τα προβλήματά μας. Όταν οι πολίτες πεισθούν ότι τα χρήματα τους θα χρησιμοποιηθούν για την ανάπτυξη της οικονομίας θα δείτε ότι τα έσοδα από τις φορολογίες θα αυξηθούν. Όταν όμως ο πολίτης ξέρει ότι γίνεται διασπάθιση του δημόσιου χρήματος, πως οι κυβερνώντες ή οι βουλευτές ζουν πλουσιοπάροχα, πως τα χρήματά του προορίζονται για τη συντήρηση ενός υπέρογκου δημόσιου τομέα, όταν το κόστος συντήρησης ενός δημόσιου υπαλλήλου είναι υπερδιπλάσιο σε σχέση με ένα υπάλληλο του ιδιωτικού τομέα τότε αντιλαμβάνεστε πως ο κόσμος διερωτάται γιατί να πληρώσει φορολογίες. Επίσης λέει η Κυβέρνηση πως υπάρχει κόσμος που φοροδιαφεύγει. Γιατί δεν τους πιάνει; Γιατί ακριβώς πρέπει να έχουν αυτήν την «πιπίλα» πως τους χρωστάνε 400 εκ. ευρώ. Να πάνε απλώς να τα μαζέψουν. Ξέρουν όμως πολύ καλά πως δεν μπορούν να τα μαζέψουν. Γιατί τα 200 από αυτά τα 400 εκ. ευρώ είναι τόκοι που η ίδια η κυβέρνηση επέβαλε και αφορά άτομα τα οποία υπό το βάρος της οικονομικής κρίσης έχουν κλείσει τις επιχειρήσεις τους. Οι οικονομικοί αναλυτές που ακούνε την Κυβέρνηση να λέει πως θα λύσει το πρόβλημα με τους φόρους απλώς γελάνε.

6. Επομένως ακόμα και αν γίνει σωστή νομοθετική ρύθμιση θεωρείτε πως δεν μπορεί να παταχθεί το πρόβλημα.

Μα υπάρχει σωστή νομοθετική ρύθμιση. Κατ’ακρίβειαν ο κόσμος νιώθει το βάρος της φορολογίας μέχρι το μεδούλι γιατί οι περισσότεροι φόροι της Κύπρου είναι άμεσοι και όχι έμμεσοι. Όταν διαπιστώσετε τι ποσοστό του εισοδήματος μας καταλήγει στα ταμεία του κράτους θα τρελλαθείτε.

7. Σε σχέση με ομάδες πληθυσμού που τυγχάνουν προνομίων στη φορολόγηση θεωρείτε επομένως πως δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα.

Κανένα πρόβλημα με εξαίρεση ίσως τους βουλευτές και μερικούς άλλους κρατικούς αξιωματούχους.

8. Κατά τη γνώμη σας ποίες είναι οι κατευθυντήριες γραμμές που θα πρέπει να ακολουθήσουμε ως κράτος για περιορισμό/απάμβλυνση και εν τέλει επίλυση των οικονομικών μας προβλημάτων;

«Οικονομία» είναι οι νόμοι του οίκου. Όταν έγραψε το πρώτο του βιβλίο ο μεγάλος Ξενοφών «Οικονομικά Ξενοφώντος» άρχισε και η επιστήμη της «οικονομίας». Όπως λειτουργούν τα σπίτια έτσι λειτουργούν και οι οικονομίες. Επομένως το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει η κυβέρνηση είναι να μειώσει τα έξοδα της. Το 45% όλων των εξόδων της Κυβέρνησης αφορά τη συντήρηση 72,000 κυβερνητικών υπαλλήλων. Με το «Θουκυδίδη» καταλήξαμε ότι μπορεί να εξοικονομηθεί μέχρι και 1 δις. ευρώ μειώνοντας το προσωπικό αλλά και τους μισθούς του δημόσιου τομέα ώστε να είναι ανταγωνιστικοί. Τα υπέρογκα έξοδα της κυβέρνησης έχουν δύο κύριες πηγές. Έχουν υπέρμετρο αριθμό δημοσίων υπαλλήλων και μάλιστα υψηλά αμοιβώμενους. Γι’αυτά ευθύνεται η διαπλοκή των κομμάτων και των συντεχνιών. Καταλήξαμε ότι ο δημόσιος τομέας πρέπει να μειώνει το προσωπικό του κατά 1500 άτομα το χρόνο. Επομένως για κάθε 2000 αφυπηρετήσεις μόνο 500 νέοι υπάλληλοι πρέπει να προσλαμβάνονται. Έτσι θα έχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα εντός 6-7 ετών.  Επίσης θα πρέπει να επέλθει μείωση του μισθού των δημοσίων υπαλλήλων κατά 30% μέσα στα επόμενα 2-3 χρόνια. Αμφιβάλλω όμως κατά πόσο θα δεχτεί τέτοιες προτάσεις η Τρόικα η οποία θέλει άμεσες λύσεις.

9. Γίνεται συχνά λόγος για τα πολυδιαφημιζόμενα αναπτυξιακά μέτρα. Εσείς μπορείτε να ονομάσετε μερικά από αυτά;

Για να προχωρήσεις σε αναπτυξιακά μέτρα πρέπει να έχεις χρήματα. Για να έχεις χρήματα πρέπει να μειώσεις τα έξοδα σου. Άρα μιλάμε για ένα φαύλο κύκλο. Δεν μπορείς να μιλάς για αναπτυξιακά μέτρα αλλά να επιβάλλεις ταυτόχρονα νέες φορολογίες. Η Κυβέρνηση θα πρέπει να μειώσει τα έξοδα της, να δημιουργήσει πλεόνασμα, να μειώσει τους φόρους και να βοηθήσει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Το μόνο που κατάφεραν Κυβέρνηση και Βουλή – και τονίζω όχι μόνο η Κυβέρνηση αλλά και η Βουλή – τα τελευταία δύο χρόνια ήταν απλώς να επιβάλουν νέες φορολογίες. Δημιουργείς συνθήκες ανάπτυξης παίρνοντας τα χρήματα των επιχειρήσεων και των πολιτών μέσω φορολογιών; Τίποτα άλλο δεν κατάφεραν. Ανάπτυξη δημιουργείς δίνοντας χρήματα και όχι παίρνοντας.

10. Ακούμε συχνά και για τις ξένες επενδύσεις, ένα θέμα που σχετίζεται άμεσα με την ανάπτυξη. Εσείς θεωρείτε ότι υπάρχει ενδιαφέρον για τέτοιες επενδύσεις; Υπάρχουν οι απαραίτητες δομές; Παρέχουμε τα απαραίτητα κίνητρα ως κράτος;

Για να έρθει ένας ξένος να επενδύσει σε οποιαδήποτε χώρα πρέπει να νιώθει ότι υπάρχει ένα σοβαρό νομικό πλαίσιο το οποίο δεν θα αλλάξει. Όταν ακούει κανείς της Κυβέρνηση ότι σκέφτεται να αλλάξει λ.χ. τον εταιρικό φόρο είναι αποθαρρυντικό στοιχτείο. Δεύτερο, η γραφειοκρατία δεν πρέπει να λειτουργεί σαν σκοτώστρα. Όταν εδώ για να εγγράψεις μία εταιρία θέλεις μήνες ενώ σε άλλα κράτη η διαδικασία γίνεται σε χρόνο ρεκόρ, όταν δεν υπάρχει κάποιο άτομο να κάνει διευκρινήσεις σ’αυτούς τους επενδυτές γιατί είτε δεν απαντούν το τηλέφωνο είτε βρίσκονται σε άδεια, πώς θα έρθει κάποιος να επενδύσει; Τρίτο, όταν κάποιος ξένος έρθει και γίνεται υπόδουλος των συντεχνιών το επόμενο πρωί πώς μπορούμε να μιλούμε για κίνητρα; Όλα αυτά είναι φόβητρα και όχι κίνητρα. Για να δημιουργήσεις κίνητρα πρέπει να εξαλείψεις τη γραφειοκρατία, να μειώσεις τις φορολογίες και να γίνεις προσιτός. Δεν είμαστε αρκετά «business-friendly» προορισμός και αυτό χειροτερεύει κάθε χρόνο. Και τέλος θα πρόσθετα ότι δεν υπάρχει αξιοπιστία από μέρους του πολιτικού συστήματος.

11. Επομένως υπάρχει μία αβεβαιότητα με λίγα λόγια.

Βεβαίως. Κάποτε πολλές μεγάλες εταιρίες είχαν τα γραφεία τους εδώ στην Κύπρο (π.χ. Coca-Cola, Pepsi). Δεν έμεινε ούτε μία. Ελάχιστες μεγάλες και σοβαρές εταιρίες δραστηριοποιούνται πλέον στην Κύπρο. Η πλειονότητα των εταιριών που δραστηριοποιούνται σήμερα εδώ είναι περιορισμένης εμβέλειας και αρκετές είναι και ύποπτες. Γιατί όλες οι σοβαρές εταιρίες που είχαν εδώ τα γραφεία τους για τον τομέα της ευρύτερης Μ. Ανατολής πλέον έχουν μεταφερθεί σε άλλες γειτονικές χώρες;

12. Όταν λέτε ύποπτες;

Ύποπτες για οτιδήποτε. Για πολλές εταιρίες δεν γνωρίζουμε τις δραστηριότητες τους.

13. Σχετικά με το μνημόνιο που πιθανότατα θα μας επιβληθεί, θεωρείτε ότι είναι αναγκαίο κακό κατά κάποιο τρόπο;

Το μνημόνιο δεν θα μας επιβληθεί. Μην ξεχνάτε ότι εμείς καλέσαμε την Τρόικα. Όταν έχεις ένα χρέος και δεν βρίσκεις κάποιο άλλο να σε δανείσει τότε αναγκαστικά πας σε αυτόν που μπορεί. Στην περίπτωση μας δεν υπάρχει άλλος δανειστής από την Τρόικα διότι οι αγορές μας έκλεισαν την πόρτα.

14. Θεωρείτε ότι υπάρχουν οποιοιδήποτε κίνδυνοι που ελλοχεύουν σε σχέση με το μνημόνιο;

Πάντοτε υπάρχουν κίνδυνοι όταν πας να δανειστείς χρήματα. Γίνεσαι υποχείριο των δανειστών, στην περίπτωση μας της Τρόικας, και δέχεσαι τους όρους τους, πολλοί από τους οποίους μπορεί να είναι και επικίνδυνοι όσο αφορά το εθνικό ζήτημα για το οποίο δεν μιλά κανένας πλέον. Τώρα μιλάνε όλοι για το οικονομικό πρόβλημα χωρίς να βλέπουμε τις προεκτάσεις του στο εθνικό θέμα. Όταν ο δανειστής διακόψει ή καθυστερήσει τη χρηματοδότηση αυτό δημιουργεί προβλήματα. Βεβαίως είναι θετικό που η οικονομία μας δεν έχει τόσο μεγάλο μέγεθος και έτσι μπορούμε να απευθυνθούμε σε φίλιες χώρες για διακρατικό δανεισμό. Ωστόσο αυτό έγινε ήδη μια φορά και δεν μπορεί αν γίνεται επάοριστον. Από την άλλη σε μία χώρα με τόσα προβλήματα σε πολιτικό επίπεδο, μπορεί η Τρόικα να είναι και μια σανίδα σωτηρίας κατά μίαν έννοια, από την άποψη ότι θα αναγκάσει τους πολιτικάντηδες μας να δεχτούν αλλαγές στις οποίες ουδέποτε θα προχωρούσαν από μόνοι τους λόγω του πολιτικού κόστους, το οποίο κατ’εμέ είναι μια παρεξηγημένη και άθλια έννοια.

15. Γνωρίσαμε σκληρές πολιτικές που εφαρμώστηκαν από την Τρόικα σε τέσσερις άλλες χώρες όπως η Ελλάδα, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία. Ακόμα και οι ίδιοι οι Τροϊκανοί παραδέχτηκαν εν μέρει ότι απέτυχαν τα προγράμματα αυτά. Πιστεύετε ότι οι προοπτικές από ένα ενδεχόμενο δανεισμό μας από την Τρόικα θα έχουν μία επιτυχή, για το σύνολο του λαού μας, κατάληξη;

Εάν βάλουμε μυαλό ναι, αν δεν βάλουμε μυαλό όχι. Όταν πήγε η Τρόικα στην Ελλάδα έκανε πάρα πολλά λάθη γιατί όλα γίνονταν σε πειραματικό επίπεδο. Τώρα και η Τρόικα έχει πάρει το μάθημα της. Το συμβόλαιο της Τρόικας με την Ελλάδα περιλαμβάνει πάρα πολλές διαρθρωτικές αλλαγές τις οποίες δεν έκανε η Ελλάδα. Πολλά λέγονται και ακούγονται, αλλά αυτά που έπρεπε να γίνουν για αναδιάρθρωση της χώρας και της οικονομίας δεν έγιναν. Επομένως και εμείς αν αρχίσουμε εξυπνοβλακείες και δεν θα κάνουμε τις αλλαγές που πρέπει, όπως π.χ. να πουλήσουμε όλους τους ημικρατικούς οργανισμούς…

16. Ακόμα και τους κερδοφόρους;

Δεν υπάρχουν κερδοφόροι ημικρατικοί οργανισμοί. Τα χρήματα αυτά προέρχονται από φορολογίες, δεν είναι κέρδη. Αν αρχίσουμε λοιπόν εξυπνοβλακείες σε σχέση με την ΑΤΑ και το 13ο μισθό, πράγματα άγνωστα στην Ευρώπη, θα βρεθούμε στην ίδια κατάσταση. Άρα όλα εξαρτώνται από το πόσο σοβαροί είμαστε και κατά πόσο έχουμε αντιληφθεί τη σοβαρότητα της κατάστασης μας. Οι πολιτικαντισμοί θα μας καταστρέψουν.

17. Επομένως θεωρείτε ότι στο παράδειγμα της Ιρλανδίας όπου εφαρμώστηκαν οι αλλαγές που προτάθηκαν.

Δεν είναι θέμα παραδείγματος. Τα πράγματα είναι πολύ απλά. Έχεις ένα πρόβλημα, πας στη μοναδική τράπεζα που έμεινε να σε δανείσει και αυτοί σου λένε ότι πρέπει να κάνεις το τάδε και το τάδε. Έχεις δύο επιλογές. Είτε θα κάνεις αυτά που σου λένε είτε δεν θα επιβιώσεις. Και η Τρόικα θα δώσει τα χρήματα με δόσεις. Θα πρέπει να εκπληρώσεις κάποιους όρους πριν αποταμιευθεί η επόμενη δόση. Εάν δεν σοβαρευτούμε θα έχουμε άσχημα ξεμπερδέματα. Αν όμως σοβαρευτούμε μπορούμε να λύσουμε το πρόβλημα άμεσα.

18. Αναφερθήκατε και πιο πριν σε κινδύνους για να απωλέσουμε μέρος της εθνικής μας κυριαρχίας και τις προεκτάσεις του δανεισμού στο εθνικό μας θέμα. Αυτό μπορεί να συσχετιστεί με το ξεπούλημα των ημικρατικών οργανισμών;

Η λέξη «ξεπούλημα» προωθείται ψυχολογικά. Επιστρέφω στον Ξενοφώντα τώρα. Εάν ένας από εμάς πνιγόταν στα χρέη ποίο θα ήταν το πρώτο πράγμα που θα έκανε; Πρώτα θα μείωνε τα έξοδα του. Εάν αυτό δεν είναι αρκετό θα έψαχνε περιουσιακά στοιχεία για να πουλήσει και να μειώσει το χρέος του. Επομένως η Κυβέρνηση πρέπει να σοβαρευτεί και να αναρωτηθεί ποιος είναι ο ρόλος της. Ο ρόλος της είναι να μπει στο εμπόριο ή να κυβερνά; Όσο πιο γρήγορα η Κυβέρνηση πουλήσει οργανισμούς όπως λ.χ. η CYTA ή η ΑΗΚ, ειδικά τώρα που έχουν μεγάλη αξία, τόσο το καλύτερο. Εάν οι Κυπριακές Αερογραμμές είχαν πουληθεί όταν έπρεπε το κράτος θα είχε κερδίσει χρήματα. Τώρα το κράτος πρέπει να πληρώνει για τη συντήρησή τους. Εάν πολλοί ημικρατικοί οργανισμοί είχαν πουληθεί στο σωστό χρόνο θα είχαμε σημαντικά κέρδη. Πλέον κάθε μέρα που περνά χειροτερεύει η κατάσταση. Και ξαναεπαναλαμβάνω ότι δεν υπάρχουν κερδοφόροι οργανισμοί. Μιλούμε για φορολογίες και όχι κέρδη. Μακάρι να είχαν όντως κέρδη γιατί έτσι θα είχαν και μεγαλύτερη αξία.

19. Αναμφισβήτητα, σε σχέση με την προήγουμενη ερώτηση στην οποία αναφερθήκαμε, ένας από τους πιθανούς όρους του επερχόμενου μνημονίου θα είναι οι αποκρατικοποιήσεις οργανισμών. Τις τελευταίες δεκαετίας έγιναν κάποια προγράμματα μαζικών ιδιωτικοποιήσεων όπως στη Χιλή του Πινοσέ, στην πρώην Αν. Γερμανία, την πρώην Σοβ. Ένωση και πιο πρόσφατα στην Ελλάδα. Τα αποτελέσματα αυτών των προγραμμάτων δεν είχαν τίποτα άλλο να δείξουν εκτός από αύξηση της ανεργίας, στέρηση κάποιων εσόδων από το κράτος και συσσώρευση πλούτου στα χέρια μιας οικονομικής ολιγαρχίας. Γιατί κατά τη γνώμη σας οι δανειστές επιμένουν στην εφαρμογή τέτοιων προγραμμάτων και ποίες οι απαραίτητες προϋποθέσεις ώστε τέτοιες τακτικές να ενισχύσουν και όχι να γκρεμίσουν το κράτος;

Επαναλαμβάνω ότι ο ρόλος του κράτους δεν είναι αυτός του εμπόρου. Όταν αυτό γίνει κατανοητό θα καταλάβουμε ότι δεν πρέπει να υπάρχουν τέτοιοι οργανισμοί. Στην Ελλάδα, όταν ήταν ο Μητσοτάκης και πούλησε αρκετούς τέτοιους οργανισμούς πήρε ελάχιστα χρήματα γιατί δεν είχαν καμία αξία. Και ξαναέρχομαι στο παράδειγμα των Κ.Α. Πριν 4 χρόνια οι Κ.Α. είχαν κάποια αξία. Τώρα πρέπει να πληρώσουμε για να πουληθούν! Κανείς δεν τις θέλει. Επομένως όσο πιο γρήγορα πουλήσουμε τους ημικρατικούς οργανισμούς τόσο το καλύτερο. Αν καθυστερήσουμε δεν θα αξίζουν τίποτα γιατί οι ημικρατικοί οργανισμοί είναι πηγή μόλυνσης. Εκεί μέσα είναι που διορίζουν ημέτερους οι πολιτικάντηδες, εκεί μέσα είναι που βρίσκεις αποτυχημένους που ξαφνικά γίνονται διευθυντές. Οι ημικρατικοί οργανισμοί είναι πελάτες των πολιτικών κομμάτων. Τα κάθε λογής κομματόσκυλα βρίσκουν καταφύγιο σε αυτούς τους οργανισμούς.

20. Δεν σας προβληματίζουν όμως οι συνέπειες που ανέφερα όπως η ανεργία;

Δεν θα προκύψει τέτοιο ζήτημα. Όταν ιδιωτικοποιηθεί ένας τέτοιος οργανισμός θα λειτουργεί καλύτερα, θα έχει κέρδη και θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας.

21. Λαμβάνοντας υπόψιν τις εκτιμήσεις και τις παρατηρήσεις του κλιμακίου της Τρόικας, αναμένεται ότι θα τηρήσουν μία σκληρή στάση εναντιον του δημοσίου τομέα.

Δεν είναι σκληρή στάση αλλά σωστή στάση. Όταν χρειάζονται τέσσερις πολίτες για να συντηρηθεί ένας δημόσιος υπάλληλος πού είναι η σκληρή στάση; Αυτό είναι μια μορφή δουλείας και η Τρόικα λέει ότι αυτή η κατάσταση πρέπει να σταματήσει.

22. Πιο συγκεκριμένα όμως ήθελα να σας ρωτήσω το εξής. Θεωρείτε ότι στην Κύπρο το πρόβλημα είναι το μισθολόγιο και το μέγεθος του δημοσίου τομέα ή μήπως αν καταργήσουμε απλά κάποια προνόμια που συσσωρεύθηκαν μπορούμε να λύσουμε εν μέρει το πρόβλημα χωρίς να προχωρήσουμε σε απολύσεις;

Πρέπει να γίνουν ριζικές αλλαγές. Πρώτα απόλα πρέπει να αλλάξουμε στάση και συμπεριφορά. Όταν ο δημόσιος υπάλληλος βλέπει τον πολίτη σαν υπηρέτη του αντί το αντίθετο, όταν δεν υπάρχει υπευθυνότητα, όταν ουδέποτε απολύθηκε κάποιος για απειθαρχία ή κακή εξυπηρέτηση δεν πάμε μπροστά.

23. Επομένως θεωρείτε ότι αδίκως διαμαρτύρονται οι συντεχνίες και ιδιαίτερα η ΠΑ.ΣΥ.Δ.Υ.; Φωνάζοντας εναντίον πάσης φύσεως περικοπές υπερασπίζονται ουσιαστικά εργασιακά κεκτημένα ή απλώς τα δώρα που εξασφάλισαν από διαδοχικές κυβερνήσεις;

Το δεύτερο. Οι συντεχνίες δουλεύουν μαζί με τους πολιτικούς εις βάρος του λαού. Έγιναν κράτος εν κράτει. Στον υπόλοιπο κόσμο οι συντεχνίες ανήκουν πλέον στο παρελθόν. Εδώ επιβιώνουν γιατί είναι μέρος του ίδιου διεφθαρμένου συστήματος στο οποίο ανήκουν οι πολιτικοί.

24. Ναι αλλά δεν θεωρείτε ότι υπάρχει ένας κίνδυνος, έστω απομακρυσμένος, να καταπατηθούν κάποια εργασιακά δικαιώματα;

Όχι δεν θα καταπατηθούν τα εργασιακά δικαιώματα γιατί είναι καλά διασφαλισμένα. Δεν χρειάζονται οι συντεχνίες να τα προστατέψουν γιατί τα προστατεύει ο νόμος. Οι συντεχνίες είναι μια μορφή καρτέλ. Εκεί ακριβώς που χρειάζονται οι συντεχνίες, για να προστατέψουν τους εργαζόμενους από την εκμετάλλεσυη που τυγχάνουν από τον εργοδότη, είδατε τις συντεχνίες να επεμβαίνουν;

25. Προχωρώντας τώρα σε κάποια επί μέρους ζητήματα, θεωρείτε ότι η κατάργηση της ΑΤΑ είναι αναγκαία και γιατί;

Σίγουρα ναι. Δεν το συζητώ. Δεν υπάρχει λογική εξήγηση για την ύπαρξη της ΑΤΑ.

26. Αυτή η ποσοστιαία αύξηση του μηνιαίου εισοδήματος θεωρείτε ότι συμβάλλει καθόλου στην αγοραστική δύναμη του καταναλωτή ή απλώς επιβαρύνει τους εργοδότες και ιδίως το δημόσιο με αχρείαστα έξοδα;

Αν εξαιρέσεις το Βέλγιο που είναι μία ιδιάζουσα περίπτωση, δεν υπάρχει καμία χώρα στην Ευρώπη που να ισχύει ο θεσμός της ΑΤΑ. Ούτε στην Αμερική, ούτε στην Αυστραλία ούτε σε άλλες ανεπτυγμένες χώρες. Είναι και η ΑΤΑ δημιούργημα του συνδικάτου των πολιτικών και των συντεχνιών. Επίσης ούτε και σε μεγάλες πολυεθνικές ισχύει τέτοιος θεσμός. Σε αυτές τις περιπτώσεις αυξήσεις δίνονται λαμβάνοντας υπόψιν την κερδοφορία, τον πληθωρισμό αλλά και την παραγωγικότητα. Δεν γίνεται να δίνονται αυτόματες αυξήσεις.

27. Με τα δεδομένα που έχουμε μπροστά μας για την οικονομία, σε περίπτωση επικύρωσης ενός μνημονίου για οικονομική εξυγίανση και πειθαρχία, θεωρείτε ότι οι ψηλοί αριθμοί ανεργίας (ειδικότερα ανάμεσα στους νέους) θα περιοριστούν ή θα συνεχίσουν να αυξάνονται; Έχετε κάποιες εισηγήσεις για αποτελεσματική αντιμετώπιση της ανεργίας;

 Δυστυχώς εδώ και δεκαετίες καταπονούμε το σύστημα και ήρθε η ώρα που το σύστημα θα μας εκδικηθεί και περισσότερο απ’όλους θα την πληρώσουν οι άνεργοι. Ο καλύτερος τρόπος για να βοηθήσουμε τους άνεργους είναι να μειώσουμε τους φόρους ώστε να μπορέσουμε όλοι να ξαναεπενδύσουμε και να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας. Όταν δεν το κάνουμε αυτό το πράγμα οι άνεργοι θα συνεχίσουν να αυξάνονται. Και είναι λυπηρό που όλοι αυτοί οι άνεργοι προέρχονται από τον ιδιωτικό τομέα αφού κανένας δημόσιος υπάλληλος δεν χάνει τη δουλειά του.

28. Εάν και εφόσον επικυρωθεί ένα μνημόνιο παρόμοιο με αυτά που επιβλήθηκαν σε άλλες χώρες της Ε.Ε., μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι τα χρήματα από όποιες εξοικονομήσεις θα επενδυθούν εν μέρει σε αναπτυξιακά μέτρα και δεν θα χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά για αποπληρωμή του δανείου και των τόκων; Αν «ναι», πώς μπορεί να γίνει αυτό; Είναι σε θέση η πλευρά μας να διαπραγματευτεί τέτοιους όρους;

Σίγουρα εμείς δεν βρισκόμαστε στη δεινή κατάσταση της Ελλάδας και εδώ πολλά προβλήματα προκλήθηκαν από τις τράπεζες. Όσο πιο γρήγορα συνετιστούμε, προχωρήσουμε στα απαραίτητα διαρθρωτικά μέτρα και σταματήσουμε τις σαχλαμάρες και τους λαϊκισμούς, τόσο πιο γρήγορα θα επανέλθουμε στην ανάπτυξη. Ως «Θουκυδίδης» προτείναμε τέτοιους όρους σαν αυτούς που αναφέρθηκες. Ζητούμε να διατεθούν χρήματα στον τομέα της τεχνολογίας, της έρευνας και της καινοτομίας και για στήριξη των μικρών επιχειρήσεων. Αλλά όλα αυτά είναι συνδεδεμένα και με τη φορολογία. Δεν γίνεται από τη μια να έρχεσαι να φορολογείς και μετά να περιμένεις ότι θα επέλθει ανάπτυξη.

29. Επομένως αν αποκτήσουμε ένα βαθμό σοβαρότητας μπορούμε να απαίτησουμε τέτοιους όρους;

Εάν αντιληφθούν ότι είμαστε σοβαροί και εννοούμε αυτά που λέμε και συνειδητοποιήσαμε σε τι δεινή κατάσταση βρισκόμαστε η Τρόικα θα μας βοηθήσει. Η Τρόικα δεν έχει κανένα συμφέρον εάν εμείς μείνουμε πίσω. Η Τρόικα θέλει να αναπτυχθούμε. Θέλουν να στηρίξουν το ευρώ και να κάνουν την Ευρωπαϊκή Ένωση πιο ανταγωνιστική. Επομένως οι χώρες που δεν είναι ανταγωνιστικές θα πρέπει να γίνουν. Εάν όλες οι χώρες της Ένωσης γίνουν πιο ανταγωνιστικές τότε και η ίδια η Ένωση θα είναι πιο ανταγωνιστική.

30. Με τις ενέργειες αυτές όμως επωφελούνται όλοι ή μόνο χώρες όπως η Γερμανία, οι οποίες ηγούνται της ευρωπαϊκής οικονομίας;

Η Γερμανία επωφελήθηκε αρκετά από το ευρώ αφού πλέον εξάγει τα προϊόντα της σε φθηνότερο νόμισμα από αυτό που είχε πριν. Επειδή όμως επωφελείται η Γερμανία δεν σημαίνει ότι εμείς πρέπει να την εκδικηθούμε.

31. Δεν διακρίνετε όμως κάποιες σκοπιμότητες πίσω από αυτά;

Όχι , καμία σκοπιμότητα. Βεβαίως η κάθε χώρα προωθεί τα δικά της συμφέροντα αλλά το καλύτερο μας χαρτί είναι να παίξουμε το παιχνίδι τους σοβαρά. Πολύ φοβάμαι όμως ότι δεν είμαστε σοβαροί παίχτες. Ακούγοντας τους πολιτικούς δεν βλέπω καμία διάθεση να σοβαρευτούν. Όλα είναι επιφανειακά.

32. Τί θα συμβουλεύατε τους φοιτητές που επιστρέφοντας από τις σπουδές τους βρίσκουν μία αγορά κορεσμένη, με κλειστές πόρτες, υψηλά επίπεδα ανεργίας και αναξιοκρατία;

Η δική μου συμβουλή είναι να λάβουν οι νέοι την καλύτερη δυνατή μόρφωση γιατί όπως γνωρίζετε η ποιότητα της εκπαίδευσης ποικίλει. Όσο πιο ψηλή είναι η ποιότητα της μόρφωσής σου τόσο περισσότερες αξιώσεις μπορείς να έχεις στο διεθνές πεδίο. Δεν πρέπει να θεωρείτε ότι μόνο η Κύπρος προσφέρεται για εργοδότηση.

33. Με αυτόν τον τρόπο όμως δεν στερούμε καταρτισμένο προσωπικό από τη χώρα μας;

Μα μπορούν να έρθουν και στην Κύπρο. Καλό θα ήταν όμως ένας νέος να εργοδοτηθεί στο εξωτερικό για κάποια χρόνια και να αποκτήσει χρήσιμες εμπειρίες και γνώσεις. Οι πλείστες καινοτομίες εισάγονται ως επί το πλείστον από άτομα με εμπειρία εργασίας στο εξωτερικό, σε πιο ανεπτυγμένες εταιρίες, σε πιο ανεπτυγμένες οικονομίες. Πρέπει να λάβουμε τις εμπειρίες από το εξωτερικό και να τις εισάγουμε στην Κύπρο. Να επιστρέψουμε πίσω με καινούρια μυαλά, καινούριες ιδέες για να βοηθήσουμε τον τόπο μας. Και τέλος θα συμβούλευα τους νέους να μην χάσουν το θάρρος τους εξαιτίας της παρούσας κατάστασης.

Σας ευχαριστούμε πολύ για το χρόνο σας.

Να’στε καλά.

____________________________________________________________________________________________

Συνέντευξη Στέλιου Πλατή (13/09/2012)

1.Ποίοι κατά την άποψή σας είναι οι βασικοί λόγοι για τους οποίους οδηγήθηκε η Κυπριακή Δημοκρατία στην παρούσα οικονομική κατάσταση;

Η αδράνεια του συστήματος. Tόσο το οικονομικό μοντέλο το οποίο λειτουργεί στην Κύπρο όσο και το πολιτικό.

2.Θεωρείτε πως οι ευθύνες για την παρούσα κατάσταση βαρύνουν αποκλειστικά την παρούσα κυβέρνηση ή μήπως και άλλους;

Τα προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζουμε είναι αποτέλεσμα συσσώρευσης προβλημάτων, αντιπαραγωγικών κεκτημένων αλλά και ενός ανεύθυνου συνδικαλισμού σε συνδυασμό με τον κομματισμό ο οποίος επικρατεί σήμερα. Σε μία κρίση αυτός ο οποίος έχει τα ηνία του κράτους και της οικονομίας φέρει ενα σημαντικότερο μέρος ευθύνης αφού δεν έχουν ληφθεί τουλάχιστον μέχρι σήμερα, αποφάσεις που θα μπορούσαν να βελτιώσουν την κατάσταση ή τουλάχιστον να μην την αφήσουν να καταλήξει εδώ που βρίσκεται σήμερα.

3.Ποίες είναι κατά την άποψή σας οι βασικότερες αδυναμίες της Κυπριακής οικονομίας;

Η έλλειψη ευελιξίας και προσαρμοστικότητας οι οποίες δεν μας επιτρέπουν να ελιχθούμε, να αναπροσαρμώσουμε και να αλλάξουμε ό,τι απαιτείται, δηλαδή στοιχεία του οικονομικού μας μοντέλου τα οποία πρέπει να αλλάξουν για να μπορέσουμε να παραμείνουμε υγιείς και ανταγωνιστικοί σε παγκόσμιο επίπεδο.

4. Ένα βασικό πρόβλημα είναι το ζήτημα της φοροδιαφυγής για το οποίο το σύστημα φορολόγησης ως έχει αδυνατεί να προσφέρει λύσεις. Γιατί ακόμα και σήμερα πολλές ομάδες πληθυσμού δεν υποχρεούνται να υποβάλουν φορολογική δήλωση; Ακόμα και αν γίνει σωστή νομοθετική ρύθμιση πώς αυτή μπορεί να εφαρμοστεί αποτελεσματικά;

Θεωρώ ότι το ζήτημα της φοροδιαφυγής σε μία χώρα τόσο μικρή είναι ένα «μη θέμα» («non-issue»), γιατί αν υπήρχε η πολιτική βούληση αυτό το πρόβλημα απλούστατα δεν θα υπήρχε. Όταν μέσα από την κατάλληλη νομοθετική ρύθμιση εισάξουμε το κριτηρίο του τεκμηρίου διαβίωσης θεωρώ ότι θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε καλύτερα το πρόβλημα φοροδιαφυγής και στην Κύπρο. Τώρα για τους ξένους, σίγουρα δεν πρέπει να προσπαθήσουμε να αυτοπυροβοληθούμε, αρκεί τα λεφτά τα οποία διακινούν μέσω Κύπρου να είναι νόμιμα. Η φοροδιαφυγή δεν είναι ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Κυπριακή οικονομία, αφού οι χαμηλοί φορολογικοί συντελεστές και αν θέλετε η μικρή συγκομιδή φόρων που ήταν στη βάση του οικονομικού μας μοντέλου, μας έφερε μέχρι εδώ χωρίς κανένα απολύτως πρόβλημα. Αυτό που πρέπει εμείς να ρυθμίσουμε είναι τα έξοδα. Ένα άλλο τεράστιο πρόβλημα είναι το τραπεζικό μας σύστημα του οποίου φαίνεται πως δεν ήταν επαρκής η εποπτεία ούτως ώστε να μπορεί να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της σύγχρονης οικονομίας.

5.Αντιλαμβάνομαι από τα λεγόμενα σας ότι οι κατευθυντήριες γραμμές που προτείνετε αφορούν μείωση των εξόδων και βελτίωση/ρύθμιση στον τραπεζικό τομέα.

Ναι, μείωση εξόδων και περισσότερη ρύθμιση του τραπεζικού τομέα η οποία να συνάδει με τις στρατηγικές επιδιώξεις του Κυπριακού τραπεζικού μοντέλου.

6.Υπάρχουν κάποιες άλλες κατευθυντήριες γραμμές που θα πρέπει να ακολουθήσουμε ως κράτος για περιορισμό, απάμβλυνση και εν τέλει επίλυση των οικονομικών προβλημάτων που επιβαρύνουν το κράτος και το λαό πέρα από αυτές που αναφέρατε;

Θεωρώ ότι πρέπει να έχουμε μια προσήλωση και στόχευση στην αναπτυξιακή πολιτική η οποία θα βασίζεται στην στρατηγική μας σε συγκεκριμένους τομείς όπως η ενέργεια, η εκπαίδευση, η ναυτιλία, η τεχνολογία όπως επιβάλλει ουσιαστικά ένα σύγχρονο οικονομικό μοντέλο και η επιθυμία μας να διατηρήσουμε ένα υψηλό βιοτικό επίπεδο. Στον αντίποδα αυτού του μοντέλου είναι η μείωση μισθών και η δημιουργία παραγωγικού πλεονεκτήματος μέσω του κόστους παραγωγής. Η δεύτερη είναι μία κατεύθυνση με την οποία δεν συμφωνώ.

7.Ακούμε συχνά να γίνεται λόγος για αναπτυξιακά μέτρα. Μπορείτε να ονομάσετε μερικά από αυτά;

Γίνεται λόγος από πολιτικούς οι οποίοι θέλουν απλά να εμπλουτίσουν τις προτάσεις τους ή την ρητορική τους μέσα από κοινώς αποδεκτές έννοιες όπως αυτή της ανάπτυξης. Όλοι θέλουν ανάπτυξη. Αλλά τί κάνουμε για την ανάπτυξη; Τίποτα. Για να επέλθει η ανάπτυξη πρέπει να δωθούν κίνητρα για την επιχειρηματικότητα και ιδιαίτερα τη νεαρή επιχειρηματικότητα, κίνητρα για την ανάπτυξη της τεχνολογίας. Αυτά μπορούν να είναι για παράδειγμα φορολογικά κίνητρα (λ.χ. να μην καταβάλλονται φόροι τα πρώτα δύο χρόνια για καινοτομίες ). Μπορούμε επίσης να παρέχουμε κάποιες διευκολύνσεις σε εταιρείες που θέλουν να δραστηριοποιηθούν στην Κύπρο. Σημαντική είναι η προώθηση της συνεργασίας ιδιωτικού και δημόσιου τομέα. Γιατί να έχουμε ένα τόσο μεγάλο δημόσιο τομέα και να μην έχουμε ανάθεση εργασιών στον ιδιωτικό τομέα; Τέλος, πρέπει να μείνουμε μακριά από αυξήσεις φορολογιών γιατί αυτά είναι τα κατεξοχήν υφεσιακά μέτρα.

8.Σε σχέση με τις ξένες επενδύσεις για τις οποίες πάλι γίνεται λόγος από τους πολιτικούς, υπάρχει ενδιαφέρον για να γίνουν επενδύσεις στην Κύπρο; Υπάρχουν οι απαραίτητες δομές; Παρέχουμε ως κράτος τα απαραίτητα κίνητρα;

Θεωρώ ότι παρέχουμε αρκετά κίνητρα για να είμαστε ανταγωνιστικοί με βάση το τι υπάρχει αυτή την στιγμή εντός και εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης.

9. Μπορείτε να εισηγηθείτε κάποιες βελτιώσεις που θα μπορούσαν να γίνουν επί των ζητημάτων αυτών;

Σίγουρα θα μπορούσαμε να βελτιώσουμε την ταχύτητα με την οποία μπορούν να αδειοδοτηθούν και να προχωρήσου ξένες επενδύσεις. Ο έλεγχος αυτής της διαδικασίας μέσα από ένα ορθά δομημένο θεσμικό πλαίσιο. Είχαμε ακούσει για παράδειγμα, για την Κινέζικη επένδυση στο παλαιό αεροδρόμιο. Υπήρχε έστω μία ομάδα ελέγχου ή απλώς αφέθηκαν κάποιοι επιχειρηματίες ή ένας σύλλογος να προχωρήσουν στο να φέρουν αυτούς τους ξένους επενδυτές και να τους ανοίξουν την πίσω πόρτα; Αυτός δεν είναι ο τρόπος να προσελκύσεις ξένες επενδύσεις. Η θεσμοθέτηση και η σωστή λειτουργία των εποπτικών αλλά και των άλλων αρχών είναι αυτό που θα ενδυναμώσει την αίσθηση ασφάλειας των επενδύσεων καθώς και η σταθερότητα του φορολογικού συστήματος.

10.Ποία η άποψη σας για το μνημόνιο που πιθανότατα να επιβληθεί στην Κύπρο; Ποίοι οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν;

Οι κίνδυνοι είναι να αποπειραθούμε να πετύχουμε πολλά σε σύντομο χρονικό διάστημα κάτι το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε αναταραχή στον τρόπο λειτουργίας του κράτους και της οικονομίας. Την ίδια στιγμή πρέπει να κινηθούμε σύντομα γιατί δεν έχουμε την πολυτέλεια του χρόνου μπροστά μας για όλα τα θέματα που αφορούν τη λειτουργία του δημόσιου τομέα.

11.Έχουμε δει και γνωρίσει τις σκληρές πολιτικές και τα μέτρα της Τρόικας, όπως εφαρμόστηκαν σε τέσσερις άλλες χώρες (Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία). Ακόμα και οι ίδιοι έχουν παραδεχθεί εν μέρει την αποτυχία των προγραμμάτων αυτών. Πιστεύετε ότι οι προοπτικές από ένα ενδεχόμενο δανεισμό της Τρόικας θα έχουν επιτυχή κατάληξη ούτως ώστε να βγούμε από το αδιέξοδο;

Εγώ δεν έχω ακούσει το ΔΝΤ να παραδέχεται ότι έχει αποτύχει σε ένα από τα προγράμματα τα οποία εφάρμοσε.

12. Άλλα λένε όμως στελέχη του σε συνεντεύξεις.

Ο επίσημος οργανισμός δεν έχει παραδεχθεί κάτι τέτοιο. Τα προγράμματα έχουν προκαλέσει κοινωνικές αναταραχές και μέσα από τα ΜΜΕ αλλά και από τους πολιτικούς, οι οποίοι αρέσκονται στον λαϊκισμό και στην υποστήριξη του δημόσιου αισθήματος, παρουσιάζεται μια εικόνα εντελώς διαφορετική απ’αυτήν που ουσιαστικά υφίσταται. Υπάρχει η ανάγκη για περικοπές αλλιώς το κράτος θα χρεοκοπήσει. Άρα, αυτές οι αποκοπές πρέπει να γίνουν. Επίσης δεν θεωρώ λανθασμένες τις στρατηγικές της Τρόικας όπου έχουν εφαρμοστεί. Θεωρώ λανθασμένο το γεγονός ότι αυτές δεν έτυχαν διαπραγμάτευσης σε κάποια κράτη με βάση το στρατηγικό όραμα της κάθε οικονομίας. Για παράδειγμα οι προτάσεις που αφορούν την Κύπρο, δεν συμπεριλαμβάνουν εισηγήσεις για επίλυση του μέγιστου προβλήματος του τραπεζικού τομέα. Αυτό θα είναι λάθος αν δεν επιλυθεί. Γιατί ότι και να πετύχουμε μέσω των άλλων μέτρων θα είναι σαν ένα δοχείο με τρύπες.

13.Είναι υπαρκτός ο κίνδυνος να χάσουμε μέρος της εθνικής μας κυριαρχίας ή να ξεπουλήσουμε ακόμα και κερδοφόρους οργανισμούς (π.χ. ΑΗΚ, CYTA) όπως έγινε στις άλλες χώρες;

Θεωρώ ότι με βάση το παρόν θεσμικό πλαίσιο θα είναι λάθος να επιχειρήσουμε την πώληση των στρατηγικών ημικρατικών οργανισμών π.χ. CYTA, ΑΗΚ. Με το παρόν εποπτικό πλαίσιο όσο αφορά στον τρόπο ελέγχου του ιδιωτικού τομέα, δεν είμαστε έτοιμοι να ιδιωτικοποιήσουμε αυτούς τους στρατηγικής σημασίας οργανισμούς γιατί απλούστατα δεν υπάρχει η προστασία από το κράτος και την πολιτεία απέναντι σε μια ασυδοσία του ιδιωτικού τομέα λαμβάνοντας υπόψιν τη στρατηγική σημασία αυτών των οργανισμών. Σίγουρα όμως η επένδυση πόρων και χρημάτων στην παρούσα φάση πιθανόν να μας σπρώξει προς εκείνη την κατεύθυνση. Τώρα όσον αφορά στο θέμα κυριαρχίας δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι από την στιγμή που δεν μπορούμε να αναχρηματοδοτήσουμε το χρέος μας και είναι προ των πυλών η στάση πληρωμών και η χρεοκοπία, τότε ναι θα απολέσουμε πολιτική κυριαρχία και ελπίζω να μην αποβεί μοιραία για την υπόθεση της Κύπρου και για τις δίκαιες διεκδικήσεις μας.

14.Τις τελευταίες δεκαετίες προγράμματα μαζικών ιδιωτικοποιήσεων έχουν εφαρμοστεί σε Χιλή, πρώην Αν. Γερμανία, πρώην Σοβιετική Ένωση και πιο πρόσφατα στην Ελλάδα, με τα αποτελέσματα να είναι κάπως αποκαρδιωτικά, δηλαδή αυξήθηκε η ανεργία, στερήθηκαν πολύτιμα έσοδα από το κράτος, και συσσωρεύτηκε πλούτος στα χέρια μιας οικονομικής ολιγαρχίας. Γιατί κατά τη γνώμη σας οι δανειστές επιμένουν στην εφαρμογή των μαζικών ιδιωτικοποιήσεων;

Καταρχήν οι ιδιωτικοποιήσεις δεν φέρνουν τα αποτελέσματα που έχεις περιγράψει. Είναι αποδεδειγμένο του εναντίον ότι φέρνουν πολύ καλά αποτελέσματα εάν και εφόσον λειτουργήσει αυτό το οποίο είχα πει προηγουμένως, ουσιαστικά ότι το κράτος πρέπει να ελέγχει και να εποπτεύει διαρκώς την λειτουργία του ιδιωτικού τομέα. Αυτό ισχύει σε όλες τις εκφάνσεις της οικονομικής ζωής αλλά ακόμα περισσότερο όταν μιλάμε για στρατηγικής σημασίας οργανισμούς όπως είναι η ΑΗΚ και η CYTA. Τώρα για ποίο λόγο οι δανειστές μας θέτουν στο τραπέζι αυτό το θέμα είναι πρώτον γιατί θεωρούν, όπως θεωρώ και εγώ, ότι αν λειτουργήσει αυτό το σύστημα είναι καλύτερα αυτοί οι οργανισμοί για τους ιδίους αλλά και για την οικονομία, να βρίσκονται σε χέρια ιδιωτών οι όποιοι έχουν κάθε συμφέρον και τρόπο να βελτιώσουν την λειτουργία αυτών των οργανισμών στην οικονομία και δεύτερον γιατί θα αποφέρουν άμεσα έσοδα τα οποία θα χρησιμοποιηθούν για να κλείσουν οι τρύπες.

15. Λαμβάνοντας υπόψιν τις εκτιμήσεις και τις παρατηρήσεις του κλιμακίου που επισκέφθηκε τη Λευκωσία, η Τρόικα αναμένεται να τηρήσει σκληρή στάση εναντίον του δημόσιου τομέα. Στην Ελλάδα χιλιάδες εργαζόμενοι του δημοσίου εξαναγκάστηκαν σε παραίτηση παρόλο που το μέγεθος του δημοσίου τομέα της χώρας ήταν κάτω από το μέσο όρο της Ε.Ε. Θεωρείτε ότι στην Κύπρο ο δημόσιος τομέας είναι υπερμεγέθης και επομένως πρέπει να περιοριστεί ή μήπως θεωρείται ότι το πρόβλημα έγκειται απλώς στα κρατικά μισθολόγια και τα προνόμια των δημοσίων υπαλλήλων;

Δυστυχώς είναι αποδεδειγμένο ότι η Κύπρος συντηρεί τον ακριβότερο, ευρύτερο δημόσιο τομέα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, άρα αυτό αναντίλεκτα είναι ένας από τους στρεβλωτικούς παράγοντες στην λειτουργία της οικονομίας που πρέπει να διορθωθεί. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι πρέπει και το κρατικό μισθολόγιο και τα γενικότερα υπερπρονόμια και υπερωφέλη τα οποία απολαμβάνουν οι υπάλληλοι του δημόσιου τομέα αλλά και το μέγεθος του ευρύτερου δημόσιου τομέα πρέπει να συρρικνωθούν. Ενδεικτικά αναφέρω ότι κατά μέσο όρο οι απολαβές του ευρύτερου δημόσιου τομέα είναι κατά 40% υψηλότερες από αυτές του ιδιωτικού τομέα για παρόμοιες εργασίες. Άρα δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι είναι κοινωνικά δίκαιο αυτό το χάσμα να σμικρυνθεί, γιατί δεν μπορούμε όλοι να έχουμε την ευκαιρία και την διάθεση να δουλέψουμε στον δημόσιο τομέα. Όσον αφορά τώρα το παράδειγμα της Ελλάδος θεωρώ ότι δεν υπάρχει καμιά σύγκριση. Το μεγαλύτερο πρόβλημα της Ελλάδας είναι η διαφθορά, άρα η όποια σύγκριση με την Ελλάδα δεν ευσταθεί.

16.Γιατί όμως στην Ελλάδα επέλεξαν να συρρικνώσουν τον δημόσιο τομέα αφού το πρόβλημα ήταν η διαφθορά και όχι το μέγεθος του;

Στην Ελλάδα υπάρχει ένα τόσο μεγάλο και πολυδιάστατο πρόβλημα που θεωρώ ότι οποία συνταγή και να εφαρμοστεί στην παρούσα φάση θα είναι υφεσιογόνα. Στην Ελλάδα πρέπει να αποκοπούν ποσά και να εισρεύσουν αλλά τόσα στα ταμεία με σκοπό άπλα να μην χρεοκοπήσει.Εμείς δεν είμαστε σε παρόμοια κατάσταση. Πολύ εύστοχα έχει στοχευθεί ο ευρύτερος δημόσιος τομέας, δεν χρειαζόμασταν την Τρόικα να μας πει τα αυτονόητα και ακόμα αυτά τα οποία έχουν αποκόψει θεωρώ ότι δεν είναι ακραία σε σχέση με αυτά που θα έπρεπε να αποκοπούν από τον δημόσιο τομέα. Όταν υπάρχει ένα χάσμα της τάξης του 40%, τότε αποκοπές 10-15% απλά σμικρύνουν το χάσμα.

17.Δικαίως διαμαρτύρονται κατά την άποψή σας οι συντεχνίες και ιδιαίτερα η «ΠΑ.ΣΥ.Δ.Η.»;

Δεν την άκουσα να διαμαρτυρηθεί έντονα και προς το παρόν κρατούν μία ουδέτερη στάση. Φυσικά δεν έχουν οριστικοποιηθεί ακόμα τα μέτρα, όταν έχουν οριστικοποιηθεί θα μπορούμε να κρίνουμε την στάση των συντεχνιών.

18.Στο παρελθόν όμως, όταν η κυβέρνηση προσπαθούσε να λάβει κάποια μέτρα, φωνάζοντας εναντίον πάσης φύσεως περικοπές θεωρείτε ότι υπερασπίζονταν ουσιαστικά εργασιακά κεκτημένα ή απλώς τα δώρα που εξασφάλισαν από διαδοχικές κυβερνήσεις;

Το δεύτερο, αναντίλεκτα το δεύτερο. Θεωρώ ότι ο συνδικαλισμός τον οποίο είδαμε τον τελευταίο καιρό ήταν ένας μη παραγωγικός συνδικαλισμός προστασίας υπερπρονομίων με κάθε κόστος, το οποίο κόστος μπορεί να μεταφραστεί σε ανεργία, σε ανέχεια, σε κοινωνικά προβλήματα για τον υπόλοιπο κόσμο. Γιατί όταν βάζουμε φόρους αντί να κόψουμε τα προνομία, τότε οι άνεργοι, οι συνταξιούχοι, οι λήπτες δημοσίου βοηθήματος και οι ιδιωτικοί υπάλληλοι πληρώνουν τα υπερπρονόμια τα οποία συνεχίζουν να απολαμβάνουν ακόμα οι δημόσιοι υπάλληλοι. Αυτή είναι η πραγματικότητα.

19.Σχετικά με την ΑΤΑ, θεωρείτε ότι η ποσοστιαία αύξηση του μηνιαίου εισοδήματος συμβάλλει ουσιαστικά στην αγοραστική δύναμη του καταναλωτή ή απλά επιβαρύνει τους εργοδότες (μεταξύ αυτών και το δημόσιο) με αχρείαστα έξοδα; Θεωρείτε ότι η κατάργηση της ΑΤΑ είναι αναγκαία; Και αν ναι γιατί;

Εγώ θεωρώ ότι η ΑΤΑ έχει σκοπό να επιτελέσει αλλά σίγουρα όχι απλά χάνει την δύναμη της αλλά καθίσταται και αντιπαραγωγική σε όλη την οικονομία – σίγουρα όχι στους λήπτες αυτού του επιπλέον ποσού- όταν πάνω από ένα ποσό αυτή καταβάλλεται. Γιατί απλούστατα δεν είναι αναπλήρωση αγοραστικής δύναμης αλλά είναι καταθετική πια δύναμη η ΑΤΑ στους υψηλά αμειβόμενους, επομένως πρέπει να καταργηθεί. Τώρα στους χαμηλά αμειβόμενους και ιδιαίτερα στον ιδιωτικό τομέα εγώ θεωρώ ότι έχει ένα σκοπό να επιτελέσει. Το μοντέλο το οποίο οραματίζομαι για την Κυπριακή κοινωνία δεν είναι αυτό των χαμηλών μισθών για τους νέους μας ή για τους ιδιωτικούς υπάλληλους, αλλά αυτό της αυξημένης παραγωγικότητας σε σχέση με την τεχνολογία, τις υπηρεσίες και άλλους τομείς που έχουν αποδείξει ότι έχουν συγκριτικά πλεονεκτήματα. Ποιοτικός για παράδειγμα τουρισμός παρά φτηνός τουρισμός. Η στόχευση στην ποιότητα είναι μια στρατηγική απόφαση η οποία πρέπει να ακολουθείται με συνέπεια και όχι απλά επιδερμικά σε κάθε δεδομένη στιγμή που πρέπει απλά να προσελκύσουμε ξένους επενδυτές.

20.Με τα δεδομένα που έχουμε μπροστά μας για την κυπριακή οικονομία και σε περίπτωση επιβολής ενός μνημονίου για δημοσιονομική εξυγίανση και πειθαρχία, θεωρείτε ότι οι ψηλοί αριθμοί ανεργίας (ειδικότερα ανάμεσα στους νέους) θα περιοριστούν ή θα συνεχίσουν να αυξάνονται;

Εγώ θεωρώ ότι δεν μπορούμε να καταπολεμήσουμε την ανεργία μέσα από μνημόνιο. Η ανεργία μπορεί να καταπολεμηθεί μονό μέσα από την ανάπτυξη. Η ανάπτυξη μπορεί να επέλθει στην Κύπρο μονό από την άμεση διόρθωση και επίλυση των προβλημάτων του τραπεζικού τομέα.

21.Μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι τα χρήματα από όποιες εξοικονομήσεις θα επενδυθούν εν μέρει σε αναπτυξιακά μέτρα και δεν θα χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά για αποπληρωμή του δανείου και των τόκων; Αν «ναι», πώς μπορεί να γίνει αυτό; Είναι σε θέση η πλευρά μας να διαπραγματευτεί τέτοιους όρους;

Προς το παρόν είναι αποκλειστικά για αποπληρωμένη και για καταβολή των τοκοχρεολυσίων.

22.Είναι σε θέση όμως η πλευρά μας να διαπραγματευτεί τέτοιους όρους αν το θελήσει;

Δεν θεωρώ ότι είναι εύκολο να σου δώσει κάποιος λεφτά για ανάπτυξη. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι χωρίς καμιά αμφιβολία να διαπραγματευτούμε την επίλυση των προβλημάτων των Κυπριακών τραπεζών, φορτώνοντας αυτό το βάρος στην εθνική οικονομία, προικοδοτόντας τες αν θες αυτές τις τράπεζες, ώστε να μην να αποτελέσει βάρος σήμερα. Σίγουρα όμως μια πιθανότητα δραχμοποίησης, η οποία δεν είχε αποκλειστεί εντελώς, θα επιφέρει ένα πλήγμα στην Κύπρο και θα παρεμποδίσει για ένα σημαντικό χρονικό διάστημα την επάνοδο της Κύπρου σε ρυθμούς ανάπτυξης.

23.Τί θα συμβουλεύατε τους φοιτητές που επιστρέφοντας από τις σπουδές τους βρίσκουν μία αγορά κορεσμένη, με κλειστές πόρτες, υψηλά επίπεδα ανεργίας και αναξιοκρατία;

Σίγουρα οι φοιτητές πρέπει κατά την δική μου άποψη να αποτελούν την αιχμή του δόρατος σε μια κοινωνία. Είναι με μεγάλη απογοήτευση που παρατηρώ ουσιαστικά ότι η ανεργία είναι σε πολύ ψηλά επίπεδα στους νέους, ιδιαίτερα στους πτυχιούχους. Η μονή συμβουλή που μπορώ να δώσω είναι ότι πρέπει να είναι πολύ πιο ώριμοι όταν εξασκούν τα δημοκρατικά τους δικαιώματα. Τα κόμματα και ο τρόπος λειτουργιάς του επιβάλλεται να αλλάξουν και εγώ οφείλω να πω ότι σε μεγάλο βαθμό νιώθω απογοήτευση από τους ενταγμένους φοιτητές μας οι οποίοι ακολουθούν πιστά και χωρίς διάθεση για αλλαγές τα κόμματα. Αυτό σίγουρα πρέπει να αλλάξει. Πρέπει να γίνει μία επανάσταση αν θέλεις στον τρόπο λειτουργίας των κόμματων, και αναφέρομαι κυρίως στους ενταγμένους φοιτητές. Όσο αφορά σε θέματα εργοδότησής τους σίγουρα πρέπει να δώσουν στους εαυτούς τους την ευκαιρία να επαναπρογραμματίσουν κάποια όνειρα τους. Όπως για παράδειγμα εγώ αλλά σπούδασα, αλλά ήρθα και έκανα, αλλά κάνω τώρα.

24.Επομένως να προσαρμοστούν;

Προσαρμογή και ευελιξία είναι το μεγαλύτερο προτέρημα. Και επανεκπαίδευση αν δούμε ότι αυτό που εν τελεί έχουμε σπουδάσει είναι κάτι που αυτή την στιγμή δεν έχει ζήτηση. Ένα άλλο σημαντικό σημείο είναι πιθανόν κάποιος να επιχειρήσει την εφαρμογή κάποιων ιδεών όσον αφορά τις επιχειρηματικές πρωτοβουλίες, δηλαδή νέες επιχειρήσεις, νέες ιδέες (π.χ. στις ΗΠΑ έχτισαν την Google, την Microsoft και άλλους τεραστίους οργανισμούς). Άρα είναι σημαντικό οι φοιτητές μας που έχουν τις ιδέες, που έχουν τις γνώσεις, έχουν την όρεξη και δεν έχουν ακόμα απορροφηθεί από την καθημερινότητα να χρησιμοποιήσουν αυτές τις ιδέες τους για να δημιουργήσουν κάτι νέο.

Ο κ. Στέλιος Πλατής είναι απόφοιτος του Πανεπιστημίου του Έσσεξ και κάτοχος διδακτορικού από το Τμήμα Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ. Διευθύνει την εταιρεία MAP S.Platis στη Λεμεσό.