Νικόλας Ιωαννίδης
Αντιπρόσωπος Bristol
21 Φεβρουαρίου 2012 *
«Η ανυπακοή, στα μάτια όποιου έχει διαβάσει ιστορία, είναι η πρωταρχική
αρετή του ανθρώπου. Μέσω της ανυπακοής επετεύχθη η πρόοδος.
Μέσω της ανυπακοής και μέσω της επανάστασης».
Oscar Fingal Wilde
“The soul of man under socialism” (1891)
Σε κάποια φάση της ζωής μας όλοι κάνουμε τη δική μας «επανάσταση». Αυτό καταδεικνύει πως όταν νιώθουμε
γύρω μας έναν κλοιό να στενεύει, τότε τα ανθρώπινα ένστικτα αυτομάτως ενεργοποιούνται και αναζητούν το φως,
την ελευθερία. Αυτή είναι η φυσική ροπή του ανθρώπου, να είναι ελεύθερος και αυτοκαθοριζόμενος. Ωστόσο, κάτι
τέτοιο τον καθιστά δυσκολοκατάβλητο και μη πρόθυμο να δεκτεί τον εξανδραποδισμό από επίδοξους κυριάρχους.
Έτσι, λοιπόν, ο άνθρωπος θα πρέπει να πειστεί πως είναι αδύναμος, δεν μπορεί να πάρει πρωτοβουλίες και ότι
πάντα θα πρέπει να εξαρτάται από την κάθε μορφής εξουσία. Με αυτό τον τρόπο, τα προαναφερθέντα
αντανακλαστικά χαλαρώνουν, αδρανοποιούνται και ο άνθρωπος απεμπολεί το δικαίωμα στη σκέψη.
Κάπως έτσι επιβιώνουν τα πολιτικά κόμματα ανά την υφήλιο και, αναπόδραστα, στην Κύπρο. Το σχήμα
«αριστερά – κέντρο – δεξιά» συνεχίζει να υπαγορεύει συμπεριφορές και να χειραγωγεί απόψεις. Ο
συγκεκριμένος διαχωρισμός έχει τις ρίζες του πίσω στα 1789 και τις θέσεις που πήραν οι «προοδευτικοί»,
«μετριοπαθείς» και «συντηρητικοί» αντίστοιχα μέσα στη Γαλλική Εθνοσυνέλευση. Τότε, οι ιδεολογικές διαφορές
ήταν ευδιάκριτες και οι απόψεις ετερόκλιτες. Στις μέρες μας, όμως, ένας τέτοιος διαχωρισμός είναι ξεπερασμένος,
καθώς οι κομματικοί σχηματισμοί στην Κύπρο ταυτίζονται σχεδόν απόλυτα σε όλα τα θέματα και, κυρίως, στο
Κυπριακό. Με το νεποτισμό, τις πελατειακές σχέσεις και την αναξιοκρατία να αποτελούν βασικά χαρακτηριστικά
της σύγχρονης κυπριακής κοινωνίας, μπορεί να συναχθεί πως η κομματοκρατία επιφέρει αρνητικές συνέπειες
στον τόπο μας.
Σαφώς τα πολιτικά κόμματα είναι ουσιώδες μέρος του δημοκρατικού πολιτεύματος και η παρουσία τους
απαραίτητη. Ωστόσο, για να προσφέρουν επαρκώς στην κοινωνία, θα πρέπει να έχουν ως επίκεντρο τον
άνθρωπο. Οι αποφάσεις να λαμβάνονται από τη βάση του κόμματος και όχι να επιβάλλονται εκ των άνω -με
συμβολικές εσωκομματικές διαδικασίες- που δημιουργούν την ψευδαίσθηση ότι η κομματική γραμμή καθορίζεται
συλλογικά. Τα κόμματα να υπηρετούν τους πολίτες και όχι το αντίστροφο.
Είναι επιβεβλημένη ανάγκη να σφυρηλατήσουμε κριτική σκέψη και να είμαστε συνεχώς σε εγρήγορση, ούτως
ώστε να αμφισβητούμε το καθετί που προσβάλλει τον πυρήνα της ανθρώπινης ύπαρξης. Δεν οφείλουμε υποταγή
στα κελεύσματα των κομματικών ταγών, αλλά μόνο στο Σύνταγμα, τους νόμους και τις αρχές του ανθρωπισμού.
Όταν τα κόμματα ενεργούν ενάντια στα δικαιώματα και τα συμφέροντα του λαού, ο τελευταίος οφείλει να τους
εφιστά την προσοχή και να απαιτεί το σεβασμό της κυριαρχίας του.
Υπάρχει ζωή και εκτός κομματικών παρατάξεων. Η αντίληψη που καλλιεργούν τα κόμματα ότι «αν δεν είσαι σε
κόμμα, τότε δεν μπορείς να προχωρήσεις», είναι τουλάχιστον προσβλητική για την ανθρώπινη νοημοσύνη. Το αν
θα υποστηρίξει κάποιος ένα κόμμα είναι απόλυτα δική του επιλογή, όπως και το να μη στηρίξει. Είναι παράλογο
και ανεδαφικό να χαρακτηρίζονται άτομα και οργανώσεις ως «ακραίοι» γιατί επιλέγουν να μην ενταχθούν στο πιο
πάνω σχήμα. Είναι, επίσης, απαράδεκτο το ότι όταν οι κατ’ επίφασιν ιδεολογικοί αντίπαλοι ταυτίζονται ολοένα και
περισσότερο, αυτό γίνεται απολύτως αποδεκτό, γιατί βρίσκονται στο ίδιο ανωτέρω σχήμα. Αντιθέτως, όταν
κάποιος επιλέγει να διατηρεί διαφορετική άποψη, τότε αμέσως χαρακτηρίζεται ως περιθωριακός και
αντιδραστικός.
Η δημιουργία «ιδεολογικών θερμοκηπίων», με σκοπό τη μελλοντική στελέχωση των κομμάτων, συνιστά
παράγοντα κοινωνικής στασιμότητας, πνευματικής απονεύρωσης και συντείνει στην κονιορτοποίηση
συνειδήσεων. Όταν αντιληφθούμε τη σημασία της αυτόνομης και ελεύθερης σκέψης και την καλλιεργήσουμε,
μόνο τότε θα μπορέσουμε να προοδεύσουμε. Γιατί, εφόσον έχουμε ανεπτυγμένη κριτική σκέψη, θα μπορούμε να
επιλέγουμε με αντικειμενικά κριτήρια τους άρχοντες της πολιτείας. Αυτό σημαίνει πως μπορούμε να στηρίξουμε
υποψηφίους εκτός κομματικών σχηματισμών, εάν είναι ικανοί και συμφωνούμε με τις απόψεις τους.Με την καλλιέργεια της «κουλτούρας της αυτόνομης σκέψης», οι πολίτες θα παύσουν να είναι αθύρματα των
πολιτικών κομμάτων, καθώς θα έχουν συμφιλιωθεί με την ιδέα πως έχουν επιπλέον επιλογές, πάρεξ των
κομματικών υποψηφίων. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία προβληματισμού στα κόμματα, αφού θα
κατανοήσουν πως η στήριξη των πολιτών δε θα είναι πια δεδομένη. Η αμφισβήτηση τέτοιων παρωχημένων και
νοσογόνων αντιλήψεων θα προκαλέσει κοινωνικές ζυμώσεις, μέσα από τις οποίες οι ελεύθερα σκεπτόμενοι
άνθρωποι θα διεκδικήσουν την εξυγίανση της πολιτικής ζωής του τόπου και θα καταστούν το επίκεντρο αυτής.
* Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο «Προπύργιο», 21/02/2012
